OP WELKE MANIEREN IS LED-VERLICHTING TE DIMMEN?

Terug naar overzicht

Led is op vele manieren te dimmen. Hedendaags is het daarom prima mogelijk om lampen en geïntegreerde led in armaturen te dimmen. Door de variatie in dimtechnieken is het vaak een kwestie van door de bomen het bos niet meer zien. Via dit artikel willen wij iets meer duidelijkheid scheppen in welke varianten van dimmen zoal mogelijk zijn voor led-verlichting.

Welke factoren spelen mee met het dimmen van led?

Er zijn een drietal factoren waar rekening mee gehouden moet worden:

1. Is de led-lamp geschikt om te dimmen?
2. Is de dimmer geschikt om de led-lamp aan te sturen?
3. Indien aanwezig, is de driver voor de combinatie dimmer en led-lamp?  

Tussen led-dimmers zit ook nog een verschil van aansturing. Aansturing kan of analoog of digitaal gebeuren. Hieronder bespreken wij de meest voorkomende varianten.

Digitaal dimmen

• PWM (Pulse Width Modulation) dimmen
• DALI (Digital Addressable Lighting Interface) dimmen

Analoog dimmen

• 0-10V dimmen
• 1-10V dimmen
• Fase aansnijding dimmen
• Fase afsnijding dimmen

PWM Dimmen (Pulse Width Modulation)

Met PWM dimmen wordt bepaalt hoe lang een led-module “aan” staat. Als er 10% van het vermogen gevraagd wordt, dan staat de led-lamp 10% van de cyclus aan en 90% van de cyclus uit. Zou je 50% van het licht willen, dan staat de led-lamp 50% van de tijd uit en 50% van de tijd aan.

Dit gebeurt op zo’n hoge frequentie dat het menselijk oog niet merkt dat de lamp kortstondig uit staat. Zolang deze frequentie hoog genoeg blijft, ook tijdens het dimmen, dan ziet men dit niet als flikkeren maar als verlichting wat dimt.

Led-lampen kunnen tussen een paar honderd tot een paar duizend pulsen geven per seconde.

Voordelen PWM Dimmen

• Soepele dimmogelijkheden
• Nauwkeuriger uitgangsniveaus
• Betere kleurconsistentie tussen de diverse niveaus

Nadelen PWM Dimmen

• Relatief duur
• Knipperen waarneembaar in het perifere zicht als de driver op een frequentie van minder dan 100 Hz draait.
• Stroboscopische effecten zichtbaar in snel bewegende omgevingen als de driverfrequentie laag is.
• Problemen met elektromagnetische interferentie (EMI) door het toe- en afnemen van de stroomsterkte bij PWM-dimmen.
• Problemen met prestaties als de driver op afstand van de lichtbron is gemonteerd

DALI Dimmen (Digital Addressable Lighting Interface)

DALI is een universele interface-standaard voor dimbare elektronische voorschakelapparaten, die meer functionaliteit en meer gebruiksgemak bieden dan ieder andere vorm van aansturing en dimmen.

Schakelen en dimmen worden via de besturingslijn uitgevoerd. Er is daarom geen relais nodig. 

Met diverse converters en drivers kan DALI gekoppeld worden aan een gebouwbeheersysteem zodat alles inzichtelijk wordt. Dit maakt het mogelijk om de verlichting op afstand te bedienen.

Voordelen DALI Dimmen

• Energiebesparing
• Flexibiliteit
• Afzonderlijke besturingskabels zijn niet nodig: een eenvoudige 2-draadskabel volstaat om alle DALI apparaten binnen een systeem aan elkaar te linken.
• Ten opzichte van het DSI systeem is het met DALI makkelijker om individuele lichtbronnen te controleren en individueel in te stellen en beheren op de gewenste parameters. Hierdoor kan er energie worden bespaard en kan elke ruimte binnenin een gebouw de gewenste lichtkleur, sterkte en afstelling hebben. 

Nadelen DALI Dimmen

• extra bekabeling nodig
• led-verlichtingsarmaturen of besturingsapparaten moeten geschikt zijn voor de besturing via DALI
• ingewikkelde, complexe inbedrijfstelling
• hoge investeringskosten

Analoog Dimmen

• 0-10V dimmen
• 1-10V dimmen
• Fase aansnijding dimmen
• Fase afsnijding dimmen

Led dimmen met 0-10V dimmen

Een 0-10V aansturing om led te dimmen wordt ook wel de tweede generatie van dim methoden genoemd. Het grote verschil tussen de 1-10V en 0-10V dimmen is het laagst mogelijke voltage wat bereikt kan worden. Bij 0-10V dimmen is de laagste stand 0,57V waarna de lamp zal uitschakelen.

Voordelen van 0-10V Dimmen

• Het grote voordeel is dat door middel van deze techniek de led-lampen en led-strips helemaal terug te dimmen zijn tot ze echt bijna geen licht meer geven.
• Robuuste, goed begrepen technologie die goed werkt met LED.
• Relatief simpel in gebruik, waardoor problemen snel gevonden zijn.

Nadelen van 0-10V Dimmen

• Elk circuit of apparaat moet afzonderlijk met de signaalkabel worden aangesloten, die voor grote systemen mogelijk duur kan zijn;
• Beperkte aantal 0-10 dimmers die goed werken;
• Moeilijk te combineren 0-10 schakelborden met stroom-dimming.

Led dimmen met 1-10V dimmen

Moderne dimbare elektronische voorschakelapparaten met een 1-10V interface in combinatie met de juiste dimmers vormen de basis voor een eenvoudige en rendabele constructie om led-verlichting te dimmen.

Voorschakelapparatuur en dimmer worden op elkaar aangesloten via een tweedraads besturingslijn. De regelspanning wordt bepaald door de diminstelling van de aangesloten driver.

Voordelen van 1-10V Dimmen

• Vermindering van verlichtingskosten en energieverbruik
• Eenvoudige techniek die goedkoop toe te passen is
• Afzonderlijke verlichtingsinstallaties

Nadelen van 1-10V Dimmen

• 2 extra stuurdraden nodig, doorlussen mogelijk.
• beperkt aantal toestellen bij gebruik van potentiometer (niet bij 1-10V stuursignaal).
• extra schakelaar nodig voor aan/uit, deze zit wel in veel dimmers ingebouwd.

Led dimmen met fase aansnijding (Leading Edge)

Op 230V, 50Hz wordt iedere keer een puls afgegeven, die zorgt ervoor dat een elektronisch component de stroom doorlaat. Dit component sluit de stroomtoevoer weer af wanneer de 230V, 50Hz door de nul heen gaat. Door dit punt in de tijd te verschuiven wanneer de puls wordt gegeven, kan er langer of korter stroom door het component lopen en dus worden doorgegeven aan de driver van de lamp. 

Deze vorm van dimmen wordt ook wel TRIAC of MOSFET dimmen genoemd.

TRIAC dimmers zijn al lang in de omloop, wat voordeligere prijzen met zich mee brengt. Het nadeel van TRIAC dimmen is echter dat deze pas goed werken wanneer er een minimale belasting is aangesloten.

Doordat het aanbod led-lampen tegenwoordig sterk gegroeid is zijn er fase-aansnijdende dimmers gekomen gebaseerd op MOSFET transistors. Het voordeel is dat de problemen als piekspanningen zoals bij de Triac-dimmers niet optreden. Deze dimmers zijn dus ook goed geschikt voor dimbare led-lampen.

Voordelen van Fase Aansnijding dimmen

• Extra stuurdraden zijn door te lussen
• Toepasbaar in bestaande installaties
• Door verlichting te dimmen met de fase aansnijdingsmethode gaat nauwelijks energie verloren.

Nadelen van Fase Aansnijding dimmen

• Hogere spannings-/stroomveranderingen plaatsvinden wat slecht voor de elektronica is
• Bij vermogensreductie door middel van een voorschakelweerstand wordt een deel van het totale vermogen door de weerstand opgenomen, waardoor deze heet wordt en gekoeld moet worden.

Led dimmen met fase afsnijding (Trailing Edge)

Dimmen door gebruik te maken van fase afsnijding zorgt ervoor dat opgaande spanning van de 230V , 50Hz gewoon wordt door gelaten, op een bepaalde tijd wordt na de nuldoorgang de stroom door de elektronica afgeknepen. Dit gebeurt op een veel minder snel tempo dan het opstarten bij fase aansnijding dimmers, wat ten goede komt van de elektronische componenten in de led-lamp. 

Daarom is dit type dimmer uitstekend geschikt voor led-lampen, op zowel 230V als op laag voltage (12V).

Voordelen Fase Afsnijding dimmen

• geen extra stuurdraden nodig
• toepasbaar in bestaande installaties

Nadelen Fase Afsnijding dimmen

• Bij dimmen naar minimum kan er flikkering ontstaan (afhankelijk van het type en merk van de fase afsnijdingsdimmer)
• Sommige beschikbare types zijn totaal niet geschikt voor led.
  Het maximum aanstuurbare vermogen van de led-toestellen  mag niet hoger zijn dan 1/10 van het maximum schakel- vermogen dat is aangegeven op de fase afsnijdingsdimmer. Het maximum aanstuurbare vermogen wordt ook wel het systeem vermogen genoemd. Dit is het led vermogen + het opgenomen vermogen van de voeding.

Kan ik gebruik maken van conventionele dimmers?

Bestaande dimmers voor halogeenverlichting zijn in veel van de gevallen niet geschikt om moderne led-verlichting te dimmen. De elektronica in de lamp is niet afgestemd op halogeendimmers waardoor de led-lampen kunnen gaan flikkeren, of zelfs kapot gaan.

Kies daarom altijd voor een geschikte dimmer wanneer u led-verlichting wilt gaan dimmen.

Minimale vermogen van led-dimmers

Led-dimmers kunnen een minimale belasting vereisen. Veel led-dimmers dimmen pas wanneer er minimaal 20 of 30 watt aan vermogen wordt aangesloten. Stel dat er vier led-lampen van ieder 3 watt (12 watt totaal) op een led-dimmer worden aangesloten, dan kan het zijn dat de lampen niet of slechts ten dele dimmen.

Maximaal vermogen van de dimmer

Bij het dimmen van led-lampen is een veelgebruikte vuistregel  dat 90% van het maximale vermogen van de dimmer benut kan worden voor het aantal te dimmen lampen.

De afkorting HACCP staat voor Hazard Analysis Critical Control Points.

Dit is een analyse van kritische punten waar de aandacht extra op moet worden gevestigd in productie- of opslaghallen bij eventuele gevaren voor de voedselveiligheid.

Er zijn drie soorten gevaren welke in een product aanwezig kunnen zijn en daardoor de veiligheid in gevaar kan brengen:

• Microbiologische gevaren; bacteriën, virussen en schimmels.
• Chemische gevaren; gifstoffen uit schimmels en bestrijdingsmiddelen.
• Fysische gevaren; glas, scherpe delen (metaal) en houtdelen.

Verlichting is een van de punten die behandeld worden in de HACCP normering. Hier vanuit wordt verwacht dat verlichting stootvast, splintervrij en van een eenvoudig te reinigen materiaal moet zijn. Armaturen die hier aan voldoen zijn geschikt voor bedrijven die voedingsmiddelen verwerken.

HACCP is geen tastbare handleiding/certificering met voorschriften, maar eerder een systeem dat op 7 principes gebaseerd is.

1. Inventariseer alle potentiële gevaren.
2. Stel de kritische beheerspunten (CCP's) vast, de punten in het proces waar het risico kan worden voorkomen of beperkt.
3. Geef per CCP de kritieke grenzen aan.
4. Stel vast hoe de CCP's bewaakt, ofwel "gemonitord" worden.
5. Leg per CCP de correctieve acties vast die moeten leiden tot herstel van de veiligheid
6. Pas verificatie toe: een periodieke check om na te gaan of de HACCP aanpak goed werkt.
7. Houd documentatie en registraties bij: vastleggen wat je hebt aangepast en hoe.

• Mag geen glas bevatten.
• De juiste afsluiting (IP-Norm).
• De juiste slagvastheid (IK-Waarde).
• Afhankelijk van de toepassing, bestand zijn tegen vocht, trillingen, koude temperaturen en chemische reinigingsproducten.

Naast een IP-Waarde kennen armaturen soms ook een IK-Waarde.

De IK-Waarde staat voor de mate van Slagvastheid van een armatuur. In praktijk betekenen de IK-Coderingen dat wat de mechanische impact ook is, de armaturen moeten intact blijven, maar bovendien moeten de elektrische veiligheid en IP-Waarde niet aangetast worden. Vervorming van de spiegel en behuizing mag echter wel optreden.

De verschillende IK classificaties zijn vastgelegd in de norm EN 62262 en kent 10 verschillende waardes:

• IK 00 = Geen weerstand;
• IK 01 = Weerstand tegen schokken van 0,15 J;
• IK 02 = Weerstand tegen schokken van 0,2 J (standaard open armatuur);
• IK 03 = Weerstand tegen schokken van 0,35 J (standaard armatuur met polymethacrylaat afscherming);
• IK 04 = Weerstand tegen schokken van 0,5 J;
• IK 05 = Weerstand tegen schokken van 0,7 J (open armatuur met versterkte optiek);
• IK 06 = Weerstand tegen schokken van 1 J;
• IK 07 = Weerstand tegen schokken van 2 J (versterkt);
• IK 08 = Weerstand tegen schokken van 5 J (gesloten armatuur met polycarbonaat of glazen afscherming, beschermd tegen vandalisme);
• IK 09 = Weerstand tegen schokken van 10 J;
• IK 10 = Weerstand tegen schokken van 20 J (vandaalbestendig gesloten armatuur).

De IK aanduiding wordt ook vaak gebruikt om duidelijk te maken wat de mate is van Vandaalbestendigheid van een armatuur. Ondanks de relatie tussen de hoogte van de IK-waarde en de vandaalbestendigheid geeft deze codering alleen inzicht in de weerstand tegen schokken. Er zou dus gesteld kunnen worden dat IK 10 slagvast en beperkt vandaalbestendig is.

Voor vandaalbestendigheid bestaat het SGK keurmerk. Niet alle lichtmerken gebruiken voor armaturen dit keurmerk waardoor de IK 10 classificatie vaak toch wordt gebruikt om de vandaalbestendigheid weer te geven.

Zoals u heeft kunnen lezen is dus niet elk led-armatuur geschikt voor elke situatie. Soms kan dit zelfs de levensduur van de lichtbron en/of het armatuur beïnvloeden. Ledlighting BV helpt u graag om te kijken welke led-armaturen en/of led-lichtbronnen geschikt zijn voor uw verlichtingsvraagstuk.

Neem contact op met één van onze lichtadviseurs of vraag een gratis lichtscan aan.

De letters IP in IP-Waarde staan voor Ingress Protections (Ook wel eens International Protection genoemd).

De IP-Waarde van een ledlamp zegt iets over de beschermingsgraad van het product tegen invloeden van buitenaf. Hoe hoger de IP-Normering, hoe beter het product beschermd is.

Achter de letters IP staan twee cijfers vermeld. Hiermee wordt de beschermingsgraad aangeduid.

• Het eerste cijfer geeft de mate van bescherming tegen vaste stoffen aan.
• Het tweede cijfer geeft de mate van bescherming tegen vloeistoffen (vocht) aan.

Het eerste cijfer van de IP-waarde:

• IP 0x = Niet beschermd;
• IP 1x = Beschermd tegen voorwerpen met een diameter > 50 mm;
• IP 2x = Beschermd tegen voorwerpen met een diameter > 12 mm;
• IP 3x = Beschermd tegen voorwerpen met een diameter > 2,5 mm;
• IP 4x = Beschermd tegen voorwerpen met een diameter > 1 mm;
• IP 5x = Beschermd tegen stof;
• IP 6x = Stofdicht.

Het tweede cijfer van IP-waarde:

• IP x0 = Niet beschermd;
• IP x1 = Beschermd tegen druppelend water;
• IP x2 = Beschermd tegen druppelend water bij een schuine stand tot 15 graden;
• IP x3 = Beschermd tegen sproeiend water;
• IP x4 = Beschermd tegen opspattend water;
• IP x5 = Beschermd tegen waterstralen;
• IP x6 = Beschermd tegen stortbuien;
• IP x7 = Beschermd tegen onderdompeling (30 minuten tot 1 meter diep).

Niet elke ledlamp is geschikt voor elke situatie. Soms kan dit zelfs de levensduur van led sterk beïnvloeden.

Neem ten alle tijden contact op met Ledlighting BV voor de lichtbron die het beste bij u past.

Het is een algemeen bekend gegeven dat de lichtopbrengst van leds afneemt tijdens hun levensduur. Tussen de verschillende lichtbronnen en armaturen met geïntegreerde leds en de diverse fabrikanten zitten soms grote verschillen.

Om een duidelijke lijn te krijgen in wat de kwaliteit is van led-lichtbronnen en armaturen met geïntegreerde leds is de LB-Normering in het leven geroepen.

De L-waarde:

De eerste waarde van de LB-Normering is de L-Waarde. De L-Waarde geeft de hoeveelheid terugval van de lichtopbrengst aan na een bepaalde tijd. Heeft de lichtbron een levensduur van 50.000 branduren en een L70 waarde, dan betekent dit dat er na 50.000 branduren nog circa 70% van de lichtopbrengst over is. Hoe hoger dus het getal van de L-Waarde, hoe kwalitatief beter de lichtbron is.

De B-waarde:

De LB-Normering kent naast een L-Waarde ook een B-Waarde. De B-Waarde geeft het percentage leds aan dat minder lichtopbrengst heeft dan aangegeven bij de L-Waarde na het aantal branduren. De B-Waarde gaat altijd uit van een worst-case scenario. In praktijk kan dit dus altijd positiever uitvallen. In sommige gevallen wordt de B-Waarde niet genoemd. Men gaat in dat geval altijd uit van een B50 waarde.

Voorbeeld LB-normering:

Lichtbron van merk ‘X’ heeft een lumen output van 3000 lumen, een levensduur van 50.000 branduren en een LB-Normering van L70B50. De L-Waarde geeft aan dat er na 50.000 branduren nog 70% van de lichtopbrengst over blijft, oftewel de lumen output is na 50.000 branduren nog 2100 lumen. De B-Waarde van deze lichtbron geeft aan dat bij 50% van deze lichtbronnen de lumen output minder is dan 2100 lumen (en dus 70%) na 50.000 branduren.

In Duitsland wordt er gewerkt aan een LBC-Normering.

Deze normering gaat nog een stapje verder en is bedoeld om fouten die ontstaan bij het maken van lichtplannen te verminderen. De C-Waarde die toegevoegd is staat voor het uitvalspercentage van individuele leds na een bepaalde tijd.

Wanneer we uitgaan van de lichtbron van merk ‘X’ en deze een normering heeft van L70B50C2 geeft dit aan dat 2% van de leds totaal uitvalt na 50.000 uur. Hoe lager dit getal, hoe beter de kwaliteit dus.

Dankzij deze normeringen is het voor lichtexperts mogelijk om de onderhoudsfactor uit te rekenen. Op deze manier kan er met zekerheid gezegd worden dat uw verlichting na verloop van tijd, bijvoorbeeld vijf of tien jaar, nog steeds aan de normen voldoet die gesteld zijn aan de verlichting binnen uw bedrijf.

Ledlighting BV levert kwalitatieve LED-Verlichting die ten alle tijden minimaal aan de L70B50 norm voldoet. Onze lichtexperts houden daarnaast ook rekening met de normen die voor uw situatie gelden. Benieuwd naar de mogelijkheden? Vraag geheel vrijblijvend een lichtscan aan of neem direct contact op met één van onze lichtexperts via info@ledlightingbv.nl.

Veel producten die in de Europese Economische Ruimte (EER) op de markt worden gebracht, moeten voorzien zijn van een CE-markering. Daarmee geef je als fabrikant of importeur aan dat een product voldoet aan de eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu.

Het doel van de CE-markering is enerzijds het bevorderen van de vrije handel binnen de lidstaten en anderzijds het waarborgen van de veiligheid voor consument en milieu. Ook maakt de CE-markering het eenvoudiger producten uit verschillende landen onderling te vergelijken.

CE staat voor Conformité Européenne. Het is een merkteken wat je als ondernemer moet aanbrengen op producten die vallen onder de Nieuwe Aanpak Richtlijnen. Deze richtlijnen omschrijven globaal aan welke eisen producten moeten voldoen. Als voor een productgroep een dergelijke richtlijn is vastgesteld, dan moeten alle betreffende producten die in de Europese Economische Ruimte (EER) op de markt worden gebracht aan de bepalingen daarvan voldoen.

Als ondernemer ben je vrij om te bepalen op welke wijze je aan die richtlijnen voldoet. Zo mag je de metingen en keuringen zelf uitvoeren of door een keuringsinstituut laten doen zoals TNO.

Inmiddels is voor meer dan twintig productgroepen een Nieuwe Aanpak Richtlijn vastgesteld die is opgenomen in een overzicht. De volgende producten vallen hier, grofweg, onder:

• Bouwproducten
• Drukvaten
• Elektromagnetische producten
• Gastoestellen
• Koelkasten      
• Cosmetica
• Liften
• Machines
• Medische hulpmiddelen
• Motorvoertuigen
• Persoonlijke beschermingsmiddelen
• Pleziervaartuigen
• Speeltoestellen
• Scheepsbenodigdheden
• Telecommunicatieve (rand)apparatuur
• Verlichting (LED)
• Verpakkingen

Voor informatie over, en het bestellen van, geharmoniseerde normen kun je terecht bij het Nederlands Normalisatie-Instituut.

Sommige richtlijnen schrijven voor dat jouw product door een erkende instantie getest moet worden en andere richtlijnen geven aan dat je zelf jouw product aan de hand van de richtlijnen mag testen. Wanneer jouw product getest is mag je zelf de CE-markering op het product aanbrengen.

De aspecten van de producten die getest worden hebben betrekking op veiligheid, gezondheid en milieu. Voor elektrische apparaten geldt bijvoorbeeld dat ze geen storende elektromagnetische straling mogen veroorzaken en ook niet gevoelig voor dergelijke straling mogen zijn.

De verantwoordelijkheid voor de CE-markering ligt dus grotendeels bij de ondernemer zelf. Dit houdt in dat je als producent of importeur eventueel benodigde metingen en onderzoeken zelf mag uitvoeren. Maar je kunt er ook voor kiezen deze metingen en onderzoeken uit te besteden aan een instituut naar keuze. In bepaalde gevallen is een typegoedkeuring voorgeschreven en moet je gebruik maken van een door de overheid aangewezen instelling.

Omdat het wettelijk verplicht is de CE-markering toe te passen is het geen garantie of kwaliteitskeurmerk. Het is een label dat aangeeft dat het betreffende product volgens Europese richtlijnen is getest. Zo worden de komende jaren richtlijnen opgesteld waar alle producten die gebruikt worden in de bouw aan moeten voldoen. Alleen producten met een CE-markering mogen dan nog worden verhandeld. Als producent of importeur van bouwmaterialen heeft dit tot gevolg dat je de producten volgens Europese richtlijnen moet testen. Lees meer over de CE-markering voor bouwproducten op de website van de Rijksoverheid.

Een fundamentele parameter om de kwaliteit van led-diodes te beoordelen is dankzij de MacAdam steps tot stand gekomen. Deze standaard is ontwikkeld in de jaren 40 door David L. MacAdam.

Het resultaat is een meetkundig figuur die het kleurenspectrum van licht weergeeft aan de hand van een 7-puntsschaal, welke de MacAdam Step genoemd wordt.

Led-chips worden na productie getest op kleurafwijking. Dit belangrijke sorteren wordt “binning” (Naar het Engelse “bin” voor bak) genoemd.

Kleurtemperatuur, gemeten in graden Kelvin (K), zegt niet alles. Twee verschillende leds kunnen de zelfde kleurtemperatuur van 4000K hebben en desondanks toch anders worden waargenomen qua kleur. Op microscopisch niveau is geen enkele led precies hetzelfde. De kleurvariaties kunnen groot zijn, waardoor selectie noodzakelijk is om kleurconsistentie en kwaliteit te waarborgen.

Kleurafwijkingen worden gemeten en uitgedrukt in een MacAdams step (SDCM - Standard Deviation of Color Matching). Hoe hoger de kleurafwijking des te hoger is het SDCM getal. In de EU is het verplicht de kleurafwijking aan te geven middels de MacAdem ellipsen.

Bent u een ondernemer die investeert in energiebesparende technieken of duurzame energie? Dan kunt u nu gebruikmaken van de Energie Investeringsaftrek (EIA) op basis van door Ledlighting BV aangeboden ledlampen en led-armaturen. Uw investering biedt hiermee dubbel voordeel: uw energiekosten gaan omlaag én u betaalt minder inkomsten- of vennootschapsbelasting.

De energie-investeringsaftrek (EIA) is een fiscale regeling voor ondernemers, die investeren in energiebesparende bedrijfsmiddelen en de toepassing van duurzame energie. Wanneer u gebruik maakt van de EIA heeft u dubbel voordeel: uw energiekosten gaan omlaag én u betaald minder belasting!

Als u investeert in energiebesparende bedrijfsmiddelen of duurzame energie, kunt u via de EIA 55,5% van de investeringskosten aftrekken van de fiscale winst van uw onderneming. Het directe financiële voordeel is afhankelijk van het belastingpercentage en bedraagt bij een BV ongeveer 10% van de goedgekeurde investeringskosten. U meldt uw investering ditigaal via het eLoket van RVO.nl. Let op dat u op tijd uw melding maakt.

Alle ondernemers die in Nederland belastingplichtig zijn voor inkomsten- of vennootschapsbelasting, kunnen in principe in aanmerking komen voor EIA. Uiteraard moet u dan wel investeren in een bedrijfsmiddel dat aan bepaalde wettelijk vastgestelde energieprestatie-eisen voldoet. Tevens moet u er rekening mee houden dat u de EIA kunt toepassen op de aanschaf- of voortbrengingskosten (daarbij inbegrepen de eventuele montagekosten en de kosten van een energieadvies) van de bedrijfsmiddelen die aan de energieprestatie-eisen voldoen. Per kalenderjaar moet er in totaal ten minste € 2.500,- aan energiebesparende middelen in de onderneming worden geïnvesteerd.

210502 [W] [GEWIJZIGD]
Besparingssysteem voor verlichting

Bestemd voor: het verminderen van het energiegebruik van verlichting in of bij bestaande bedrijfsgebouwen door het toepassen van een regelinstallatie voor het schakelen, afhankelijk van de daglichtintensiteit of automatische aan- of afwezigheidsdetectie of reagerend op veegpulsen, en bestaande uit: licht- of bewegingssensoren, schakel- of regeleenheid, (eventueel) veegpulsregeling, (eventueel) dimregeling.

Het maximum investeringsbedrag dat voor EIA in aanmerking komt bedraagt €150 per sensor

210506 [W] [GEWIJZIGD]
Led-verlichtingssysteem
Bestemd voor: verlichting in of bij bedrijfsgebouwen, en bestaande uit: led-armatuur anders dan met led-buizen, met een specifieke lichtstroom van ten minste 100 lm/W.

De specifieke lichtstroom dient gemeten te zijn conform LM-79-08, NEN-EN IEC 62722-2-1:2016 of gelijkwaardige protocollen. Onder de specifieke lichtstroom wordt hier verstaan de verhouding tussen lichtstroom van het verlichtingssysteem (in lumen) en het daartoe opgenomen elektrische vermogen (in Watt). Metingen op grond van LM-79-08 en NEN-EN IEC 62722-2-1:2016 of gelijkwaardige protocollen, dienen verricht te worden door geaccrediteerde instellingen, waarbij elektrische- en foto metrische metingen specifiek in de accreditatie-scope van betreffende instelling dienen te zijn opgenomen. De powerfactor van het verlichtingssysteem moet ten minste 0,90 bedragen. Het maximum investeringsbedrag dat voor EIA in aanmerking komt bedraagt € 25 per 1000 lumen door de armatuur gegenereerde lichtstroom.

Toelichting: Een externe sensor kan mogelijk in aanmerking komen onder code 210502.

210508 [W]
Led-belichtingssysteem

Bestemd voor: podium- of theaterbelichting, en bestaande uit: spot- en/of floodlight armaturen, (DMX) driver. De powerfactor van het belichtingssysteem moet ten minste 0,90 bedragen.

Toelichting: Alleen de spot- en/of floodlight armaturen en driver komen in aanmerking. led-schermen of led-displays komen niet in aanmerking.

210509 [W] [GEWIJZIGD]
Ledbuis systeem

Bestemd voor: verlichting in of bij bedrijfsgebouwen, en bestaande uit: systeem van led-buis in combinatie met een externe driver. De specifieke lichtstroom van de led-buis dient ten minste 120 lm/W te bedragen. De specifieke lichtstroom dient gemeten te zijn conform LM-79-08, NEN-EN IEC 62722-2-1:2016 of gelijkwaardige protocollen. Onder de specifieke lichtstroom wordt hier verstaan de verhouding tussen lichtstroom van het verlichtingssysteem (in lumen) en het daartoe opgenomen elektrische vermogen (in Watt). Metingen op grond van LM-79-08 en NEN-EN IEC 62722-2-1:2016 of gelijkwaardige protocollen, dienen verricht te worden door geaccrediteerde instellingen, waarbij elektrische- en foto metrische metingen specifiek in de accreditatie-scope van betreffende instelling dienen te zijn opgenomen. De powerfactor van het verlichtingssysteem moet ten minste 0,90 bedragen. Het maximum investeringsbedrag dat voor EIA in aanmerking komt bedraagt €20 per led-buis

Toelichting: Een externe sensor kan mogelijk in aanmerking komen onder code 210502.

Let op: ieder jaar wordt de EIA regeling aangepast! De actuele gegevens vind u op de site van Agentschap NL.

De complete lijst met energiebesparende bedrijfsmiddelen die gebruik kunnen maken van de EIA in 2017 vindt u hier.
De EIA regeling van vorig jaar nog eens volledig nalezen? Download dan hier de brochure Energie-investerings aftrek (EIA) Energielijst 2016uitgegeven door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Iedere ondernemer die gebruik wil maken van EIA dient zelf de aanvraag in te dienen. Ledlighting BV kan u hier echter wel bij helpen. Heeft u vragen over uw EIA aanvraag of LED-verlichting? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen via onderstaand formulier. Liever inzicht in wat u kunt besparen of een verlichtingsadvies op maat? Vraag dan hier uw gratis lichtscan aan.

Het is een algemeen bekend gegeven dat de lichtopbrengst van leds afneemt tijdens hun levensduur. Tussen de verschillende lichtbronnen en armaturen met geïntegreerde leds en de diverse fabrikanten zitten soms grote verschillen. Om een duidelijke lijn te krijgen in wat de kwaliteit is van led-lichtbronnen en armaturen met geïntegreerde leds is de LB-normering in het leven geroepen. In deze blog wordt met lichtbronnen niet alleen de lampen zelf, maar ook armaturen met geïntegreerde leds bedoeld.

De eerste waarde van de LB-normering is de L-waarde. De L-waarde geeft de hoeveelheid terugval van de lichtopbrengst aan na een bepaalde tijd. Heeft de lichtbron een levensduur van 50.000 branduren en een L70 waarde, dan betekent dit dat er na 50.000 branduren nog circa 70% van de lichtopbrengst over is. Hoe hoger dus het getal van de L-waarde, hoe kwalitatief beter de lichtbron is.

De LB-normering kent naast een L-waarde ook een B-waarde. De B-waarde geeft het percentage leds aan dat minder lichtopbrengst heeft dan aangegeven bij de L-waarde na het aantal branduren. De B-waarde gaat altijd uit van een worst-case scenario. In praktijk kan dit dus altijd positiever uitvallen. In sommige gevallen wordt de B-waarde niet genoemd. Men gaat in dat geval altijd uit van een B50 waarde.

Lichtbron van merk ‘X’ heeft een lumen output van 3000 lumen, een levensduur van 50.000 branduren en een LB-normering van L70B50. De L-waarde geeft aan dat er na 50.000 branduren nog 70% van de lichtopbrengst over blijft, oftewel de lumen output is na 50.000 branduren nog 2100 lumen. De B-waarde van deze lichtbron geeft aan dat bij 50% van deze lichtbronnen de lumen output minder is dan 2100 lumen (en dus 70%) na 50.000 branduren.

In Duitsland wordt er gewerkt aan een LBC-normering. Deze normering gaat nog een stapje verder en is bedoeld om fouten die ontstaan bij het maken van lichtplannen te verminderen. De C-waarde die toegevoegd is staat voor het uitvalspercentage van individuele leds na een bepaalde tijd. Wanneer we uitgaan van de lichtbron van merk ‘X’ en deze een normering heeft van L70B50C2 geeft dit aan dat 2% van de leds totaal uitvalt na 50.000 uur. Hoe lager dit getal, hoe beter de kwaliteit dus.

Dankzij deze normeringen is het voor lichtexperts mogelijk om de onderhoudsfactor uit te rekenen. Op deze manier kan er met zekerheid gezegd worden dat uw verlichting na verloop van tijd, bijvoorbeeld vijf of tien jaar, nog steeds aan de normen voldoet die gesteld zijn aan de verlichting binnen uw bedrijf.

Een goed verlichte werkplek is erg belangrijk voor het welzijn van werknemers. Het zorgt ervoor dat werknemers minder vaak ziek zijn, een beter humeur hebben en betere prestaties leveren. Goed licht draagt daarnaast ook bij aan de veiligheid op werkplekken. Het is daarom belangrijk om ook de overige ruimtes in bedrijfspanden goed te verlichten.

Welke verlichting geschikt is hangt af van vele verschillende factoren. Zo is het bijvoorbeeld van belang welke werkzaamheden er verricht worden. Alle normen met betrekking tot verlichting in werkruimten zijn vastgelegd in de Europese norm NEN-EN 12464-1:2011 (nl) Licht en verlichting – Verlichting van werkruimten – Deel1. Hierin staan alle specifieke eisen aan de hand van de werkzaamheden in binnenruimten voor een optimaal comfort en lichtprestatie. Deze norm wordt uitgelegd in luxwaarden.

De norm schrijft de volgende luxwaarden voor per ruimte:

Circulatiegebieden en gangen
100 lux

Trappen, roltrappen, loopbanden
100 lux

Hefinrichtingen, liften
100 lux

Laadhellingen, laadperrons
150 lux

Kantines, provisieruimten
200 lux

Toiletruimten
100 lux

Ruimten voor lichaamsoefeningen (fitnessruimten)
300 lux

Garderobes, wasruimten, badkamers, toiletten
200 lux

Ziekenverblijf
500 lux

Ruimten voor medische verzorging
500 lux

Opslag- en voorraadruimten
100 lux

Expeditie- en verpakkingsruimten
300 lux

Magazijnruimten: gangpaden onbemand
20 lux

Magazijnruimten: gangpaden bemand
150 lux

Archiveren, kopiëren enz.
300 lux

Schrijven, typen, lezen, gegevens verwerken
500 lux

Technisch tekenen
750 lux

Conferentie- en vergaderruimten
500 lux

Receptiebalie
300 lux

Archieven
200 lux

Verkoopruimte
300 lux

Kassa
500 lux

Klaslokalen, instructielokalen
300 lux

Klaslokaal voor avond- en volwassenenonderwijs
500 lux

Auditorium, collegezaal
500 lux

Zwart, groen en wit schoolbord
500 lux

Entrees
200 lux

Circulatiegebieden, gangen
100 lux

Trappen
150 lux

Algemene studenten- en verzamelruimten
200 lux

Bibliotheek: boekenrekken
200 lux

Bibliotheek: leeszalen
500 lux

Sporthallen, gymzalen, zwembaden
300 lux

Kantines
200 lux

Underwriters Laboratories in Amerika heeft een standaard ontwikkeld voor de veiligheid en brandbaarheid van plastic materialen in onderdelen, genaamd UL94.

Er zijn twee soorten van preselectie testprogramma's uitgevoerd op plastic materialen om brandbaarheid te meten. De eerste bepaalt de neiging van het materiaal ofwel blussen of de vlamverspreiding nadat het specimen is ontstoken. Het eerste programma is beschreven in UL 94 die nu wordt geharmoniseerd met IEC 60707, 60695-11-10 en 60695-11-20 en ISO 9772 en 9773.

Het tweede test programma meet de ontsteking weerstand van het plastic om elektrische ontstekingsbronnen. Het materiaal weerstand tegen ontsteking en oppervlaktetracering eigenschappen is beschreven in UL 746A, die vergelijkbaar is met de beproevingsmethoden IEC 60112, 60695 en 60950 beschreven.

HB (Horizontal Burning)
Langzaam branden op een horizontaal voorwerp, de snelheid van branden is <76mm/min voor diktes van <3mm of het branden stopt voor 100 mm.

V-2
Het branden stopt binnen 30 seconden op een verticaal voorwerp. Druppels van brandend materiaal zijn toegestaan.

V-1
Het branden stopt binnen 30 seconden op een verticaal voorwerp. Druppels van materiaal zijn toegestaan, zolang deze niet branden

V-0
Het branden stopt binnen 10 seconden op een verticaal voorwerp. Druppels van materiaal zijn toegestaan, zolang deze niet branden.

5VB
Het branden stopt binnen 60 seconden op een verticaal voorwerp. Druppels van materiaal zijn niet toegestaan. Het voorwerp mag wel een gat ontwikkelen dankzij het branden.

5VA
Het branden stopt binnen 60 seconden op een verticaal voorwerp. Druppels van materiaal zijn niet toegestaan. Teven mag er geen gat ontwikkelen tijdens het branden.

 Wat is een diode? In dit artikel leest u over de techniek achter de led diode.

Light Emitting Diode

U kent led waarschijnlijk als een energiezuinig alternatief voor conventionele verlichting. LED staat voor ‘Light Emitting Diode’, oftewel een licht uitstralende diode. Led kan breed worden ingezet, van kantoren tot en met opslagruimtes.

De werking van een diode

Een diode is een halfgeleider, oftewel een gelijkrichter. Dit wil zeggen dat alle elektronen in één richting stromen, hierdoor wordt voorkomen dat elektronen via dezelfde weg terug kunnen.

Een led diode bestaat uit:

• een anode
• een kathode
• led-chip

Op de led-chip worden negatief geladen partikels aangebracht. Als er elektronen stromen van de anode richting de kathode, dan geven de elektronen een deel van hun lading af. Zo ontstaan er fotonen, welke verantwoordelijk zijn voor de creatie van licht dat door mensen kan worden waargenomen. Het licht is makkelijk te bundelen middels een lens, om zo de gewenste lichtbundel te vormen. 

De opbouw van een diode

Een led-diode is opgebouwd uit verschillende materialen, veelal aluminium, arsenide en gallium. Er worden onzuiverheden aan deze materialen toegevoegd, dit wordt dotering of doping genoemd. Van nature hebben de gebruikte materialen namelijk geen vrije atomen, die zijn nodig om licht te generen.

Het materiaal met onzuiverheid vormt de halfgeleider, ook wel semiconductor genoemd. Afhankelijk van welk type dotering is gebruikt kan de halfgeleider dan wel een N-type of P-type vormen. Met N-type materiaal worden negatief geladen deeltjes toegevoegd, bij het P-type worden juist extra positief geladen partikels toegevoegd. Door de interactie tussen positieve en negatieve partikels ontstaat er licht wanneer er stroom wordt gebruikt.

De hedendaagse technologische ontwikkeling volgen elkaar in een snel tempo op en veranderen daarmee de manier waarop wij de wereld ervaren. Meer dan 100 jaar geleden werd de gloeilamp  uitgevonden die licht bracht daar waar het donker was. Een aantal jaar later kwam de fluorescentie lamp die meer licht en meer licht produceerde met minder energie.

NU is het moment aangebroken voor de introductie van een nieuwe verlichtingsbron. Een die wederom een revolutie met zich mee zal brengen op het gebied van verlichting en hoe de mens verlichting zal ervaren, namelijk led. 'led' staat voor ‘Light Emitting Diode’ oftewel lichtgevende diode. Dit is een energiezuinige maar hoog efficiënte technologie welke geen giftige stoffen bevat en evenveel licht produceert als traditionele lampen. Ledlampen is de nieuwe generatie lampen die inspelen op de toenemende vraag naar energie en milieu vriendelijke oplossingen. Een lamp die nu en de toekomst een belangrijk plaats zal gaan innemen.

Er zijn een aantal belangrijke redenen waarom LED-verlichting beter is dan andere verlichtingstechnieken:

Langer levensduur: Ledlampen gaan meer dan 35.000 branduren mee. Dat is 30 keer langer dan gloeilampen, 25 langer dan halogeen lampen en 10 keer langer dan fluorescentie lampen. U levert hiermee niet alleen een bijdrage aan het milieu maar u bespaart eveneens flink op uw energiekosten.

Hoge efficiëntie: Bespaar meer dan 70% op energieverbruik op traditionele verlichting. Een 5,5W LED MR16 genereert evenveel licht als een 9W CFL (compacte fluorescentie lamp), een 35W halogeenlamp en meer dan 80% in vergelijking met een CFL downlight. De energie die bespaart wordt vertaald zich direct in het besparen van geld, wat vooral aantrekkelijk is in commerciële toepassingen waar grote aantallen lampen in gebruik zijn.

Verlichting met een groen karakter: Het lage energieverbruik maakt niet alleen dat LED-verlichting beter is voor het milieu maar heeft daarnaast nog andere groene elementen in zich. Omdat de Ledlampen weinig tot geen hitte produceren dragen deze niet bij aan de verwarming van de ruimte waar ze hangen. Hierdoor zal de airconditioning minder hard moeten draaien waarbij wederom energie en CO2 bespaart kan worden. Ledlampen bevatten geen giftige stoffen zoals kwik en produceren geen schadelijke straling als infrarood en UV straling. Kortom: Ledlampen zijn momenteel de groenste en milieuvriendelijkste verlichtingsbronnen die te verkrijgen zijn.

Superieure kleuren bevorderen het comfort: Helder licht en hoge waarden op CRI (Kleurweergave index) welke aantonen dat er heldere kleuren worden weergegeven. Dit betekent dat LED verlichting het juiste en benodigde licht produceert dat wenselijk is voor een prima lichtervaring.

Vrijwel alle lampen zijn tegenwoordig te vervangen voor led. Bijkomend voordeel is dat veel ledlampen in bestaande armaturen passen. Test dit van tevoren indien u niet voor verrassingen wil komen te staan. Indien u hetzelfde effect wil creëren met LED-verlichting als met uw conventionele verlichting is het verstandig om rekening te houden met een aantal zaken zoals de fitting, kleurtempratuur, dimbaarheid en de lichtsterkte. Onze adviseurs staan u graag bij om u met dit vraagstuk te helpen.

Led is een afkorting van Light Emmiting Diode oftewel een lichtgevende diode. In tegenstelling tot de bekende technieken van traditionele verlichting werkt led op een andere manier. Led is momenteel de meest efficiënte verlichting die te verkrijgen is.

De werking van led

De werking van led is gebaseerd op een diode (halfgeleider). Wanneer er op een bepaalde manier elektriciteit door de diode wordt gevoerd worden de atomen binnen de halfgeleider aangestoten tot een hoger energieniveau. De atomen hebben teveel energie en raken deze energie kwijt doordat de atomen elektronen afstaan aan ander materiaal in de chip. Tijdens deze energieoverdracht ontstaat er licht.

De kleur van led

De kleur die led uitzend is afhankelijk van het halfgeleider materiaal waaruit de led is opgebouwd en de spanning die door de led diode heen loopt. De hedendaagse technologie is inmiddels zo ver dat iedere kleur gemaakt kan worden, zelfs daglicht.

Geschiedenis van led

De geschiedenis van led gaat heel wat jaren terug. In de jaren ’20 was het de Russische radiotechnicus Oleg Vladimirovitsj Losev die opmerkte dat de diodes gebruikt als indicator lamp licht uitstraalden wanneer er stroom doorheen ging. Tussen 1924 en 1930 publiceerde Losev zijn ontdekkingen in diverse media. Hierin vertelde hij de gedetailleerde functie van zijn led.  In 1962 is led pas echt doorgebroken. Wetenschapper Nick Holoyak  ontwikkelde in dat jaar een werkende led.

Voordelen van led

Led kent vele voordelen t.o.v. traditionele verlichting. De voordelen van led op een rij:

• Minder energieverbruik;
• Minder onderhoudsintensief;
• Gerichte lichtbundels;
• Geen schadelijke stoffen als UV of kwik;
• Hoge mate van efficiëntie;
• Langere levensduur;
• Direct 100% licht bij inschakeling;
• Betere warmte afvoer.

CRI is de afkorting van Color Rendering Index en staat ook wel bekend als kleurweergave-index. De CRI is een index en zegt iets hoe kleuren worden weergegeven door de lichtbron vergeleken met een referentielichtbron zoals daglicht.

De kleurweergave index wordt aangeduid met waardes tussen de 0 en 100 Ra. Daarbij wil de waarde 100 Ra zeggen dat het licht van de lichtbron identiek is aan dat van de referentielichtbron. Lichtbronnen met een CRI van 100 Ra geven de meest waarheidsgetrouwe kleurweergaven. Hoe lager dus de CRI is, hoe minder accuraat de verlichting de kleuren weergeeft.

Een lamp met een warm witte lichtkleur kan dezelfde CRI hebben als een lamp met een koud witte lichtkleur. De kleurtemperatuur (Kelvin) van de lamp is dus niet van invloed op de CRI. De kleurtemperatuur kan echter wel zorgen voor een andere waarneming van de kleuren.

Wanneer u op zoek bent naar de juiste LED-verlichting om uw conventionele verlichting te vervangen moet u zich afvragen welke kleurtemperatuur het beste bij uw situatie past. Met temperatuur bedoelen we niet hoe warm de lamp wordt, maar of de kleur warm of koud oogt.

De kleurtemperatuur wordt uitgedrukt in Kelvin (K). Hoe lager het aantal Kelvin, hoe ‘warmer’ en geler het licht. Andersom geldt natuurlijk hetzelfde. Hoe hoger het aantal Kelvin, hoe ‘kouder’ en witter het licht.

Als u op zoek bent naar een alternatief voor gloeilampen dan kunt u het beste kiezen voor een ledlamp met 2700K. Deze extra warm witte kleur zorgt voor hetzelfde sfeervolle en zachte licht zoals u dat gewend bent van een gloeilamp, maar met een veel lager verbruik en warmte afgifte als voorheen.

Halogeenverlichting heeft iets witter licht dan een gloeilamp. Dit varieert vaak tussen de 2700K en 3000K en is afhankelijk van het type halogeenspot. Binnen ons assortiment bieden wij voor iedere situatie de juiste led-verlichtingsoplossing aan.

Indien u op zoek bent naar een vervanger voor uw ouderwetse tl-verlichting dan stuit u veelal op led tl-verlichting met een hogere kleurtemperatuur. Deze hogere kleurtemperatuur zorgt voor een actieve houding en een verhoogde concentratie van de medewerkers. Led tl-buizen worden aangeboden met een kleurtemperatuur van 6500K, wat gelijk is aan daglicht. Veelal wordt er gekozen voor een tussenoplossing van 4000K of 5000K. Dit is een neutraal witte kleur die een fris en prettig lichtbeeld geeft.

RGB staat voor Rood, Groen en Blauw. Dit zijn de drie hoofdkleuren van het additieve kleursysteem. Bij een additief kleursysteem is de basis kleurloos (zwart). Dit is te vergelijken met een televisie. Door aan deze kleuren licht toe te voegen en elkaar te laten overlappen wordt de gewenste kleur weergeven.

Bij RGB LED-verlichting zijn er rode, groene en blauwe leds verwerkt in één behuizing. Wanneer deze leds op volle sterkte branden en alle drie de kleuren overlappen elkaar, ontstaat er wit licht. De kleren worden als het ware gemengd. In het midden van de afbeelding hierboven is dit effect goed te zien.

Als de kleuren slechts deels overlappen ontstaat er een andere kleur. Ook de lichtintensiteit speelt een belangrijke rol bij het creëren van de kleur. Door een led meer of minder te laten branden kan de lichtbron nog meer verschillende kleuren tonen.  

Zoals de afbeelding hierboven ook laat zien is het witte licht dat ontstaat bij RGB LED-verlichting wat blauwachtig. RGB LED-verlichting is daarom ook niet geschikt om warm witte kleuren te mengen. Hiervoor is RGBW LED-verlichting in het leven geroepen. Bij RGBW is er naast de drie gekleurde leds ook een witte led toegevoegd.

De UGR-waarde (Unified Glare Rating) is een waarde die de mate van onbehaaglijke verblinding aangeeft.

Hoe lager de waarde, hoe minder lichthinder gebruikers vermoedelijk zullen ervaren. Het toepassen van de juiste verlichting verdiend veel aandacht omdat dit van grote invloed is op de productiviteit en functioneren van de mens. Het licht moet helder genoeg zijn om werkzaamheden goed te kunnen uitvoeren, maar mag niet zorgen voor schittering of verblinding.

Verblinding kan veroorzaakt worden op twee manieren; direct of indirect. Bij directe verblinding kunt u denken aan een lichtbron die in uw ogen of gelaat schijnt, terwijl bij indirecte verblinding sprake is van reflectie van de lichtbron op een reflecterend oppervlak.

Kort gezegd zorgt een lage UGR waarde voor minder lichthinder in werkruimtes. Het toepassen van de juiste verlichting in ruimtes verdient veel aandacht. Verlichting kan namelijk een grote invloed hebben op de productiviteit en het algehele welzijn van personen. Het licht moet helder genoeg zijn om de werkzaamheden uit te kunnen voeren, maar mag niet zorgen voor schittering of verblinding.

Verblinding kan veroorzaakt worden op twee manieren; direct of indirect. Bij directe verblinding kunt u denken aan een lichtbron die in uw gezicht schijnt, terwijl bij indirecte verblinding er sprake is van reflectie van de lichtbron op een reflecterend oppervlak.

NEN-EN 12464-1 richtlijn voor visueel comfort

De richtlijnen voor het visuele comfort van licht zijn vastgelegd in de norm NEN-EN 12464-1 en wordt gemeten met een UGR (Unified Glare Rating) waarde. De UGR waarde is een model die grenswaardes aangeeft voor onbehaaglijke verblinding. Des te hoger de waarde, des te hoger de kans op verblinding. De gemiddelde waarde ligt tussen de 15-30. Een lage waarde staat voor weinig verblinding. Een armatuur met een UGR beneden de 15 geeft dan ook de minste verblinding.

In de NEN-EN 12464-1 zijn voor diverse soorten ruimtes vastgelegd hoe hoog de UGR waarde mag zijn om de werkzaamheden naar behoren uit te kunnen voeren. Voorbeelden van gemiddelde UGR waarden volgens de NEN-EN 12464-1:

• Tekenkamers UGR <16
• Kantoorruimtes UGR <19
• Balieruimtes UGR <22
• Archief, trappen en liften <25
• Gangen en verkeersruimten UGR <28
• UGR waarde op losse led-armaturen

De volgende factoren spelen een rol bij de bepaling van de UGR:

• Vorm en grootte van de ruimte;
• Oppervlaktehelderheid (luminantie) van de wanden, het plafond, de vloer en andere grote vlakken;
• Type armatuur en afscherming;
• Verdeling van de armaturen over de ruimte;
• Waarnemer positie(s).

UGR is eigenlijk bedoeld voor de verlichting in zijn geheel en niet per afzonderlijk armatuur. Toch bieden fabrikanten een UGR waarde per armatuur aan op basis van een referentie ruimte met een gemiddelde reflectiewaarde van 0.70, 0.50, 0.20 (plafond, wanden en vloer). Op deze wijze krijgt men snel een goed inzicht of bepaalde combinaties van armaturen de juiste waarden geven voor de te verlichten ruimte.

De levensduur van LED-verlichting is vele malen langer dan dat van conventionele verlichting zoals gloei- en halogeenlampen. Hoe lang gaat een ledlamp nou daadwerkelijk mee en hoe wordt de levensduur bepaald?

Factoren die van invloed zijn op de levensduur en betrouwbaarheid

In vergelijking tot conventionele lichtbronnen raken led-lichtbronnen vrijwel zelden defect. In de praktijk is het zelfs zo dat leds gedurende hun levensduur vrijwel onderhoudsvrij zijn. De uiteindelijke levensduur van een led-product is echter wel sterk afhankelijk van een aantal factoren.

Omgevingstempratuur led

Een belangrijke factor in de levensduur van LED-verlichting is de omgevingstempratuur waarin de lichtbron gebruikt wordt. Hoe hoger de tempratuur in de ruimte waar de ledlamp gebruikt wordt, hoe lastiger het wordt om warmte weg te krijgen van de elektronica. Andersom heeft de omgevingstempratuur natuurlijk ook zo zijn invloed op de levensduur. Hoe lager de tempratuur in de ruimte waar de ledlamp gebruikt wordt hoe langer de levensduur van de lichtbron en hoe helderder deze brand.

Stroomverbruik

Led-lichtbronnen kunnen binnen een bepaald stroombereik gebruikt worden. Hoeveel dit is, is afhankelijk van de soort ledlamp. Hoe lager de stroom, hoe minder energie er wordt verbruikt en des te lager ook de warmte productie. Een lagere stroom heeft dus een positief invloed op de levensduur van een ledlamp. In het artikel over led-drivers wordt verder uitgelegd hoe belangrijk een stabiele stroomsterkte is voor de levensduur van led.

Vochtigheid omgeving leds

LED-verlichting zelf is robuust, nagenoeg onbreekbaar en bestand tegen trillingen. Vocht daarentegen is een probleem voor de metalen delen, verbindingen en elektronische componenten van de led-module. Indien er sprake is van een vochtige omgeving is het belangrijk om voor een led-oplossing te kiezen die bestand is tegen dit soort invloeden. Dit wordt aangegeven door middel van IP-waardes. Ledlighting BV levert een divers aanbod van binnen- en buiten verlichting en biedt voor iedere situatie de juiste oplossing.

Led’s zijn lichtbronnen met een zeer laag voltage die een constante DC stroomsterkte nodig hebben om optimaal te branden. Led’s zijn gevoelig voor fluctuaties in voltage, meer voltage betekend meer licht, maar de levensduur gaat hierdoor drastisch achteruit. Led’s hebben daarom een driver nodig die zorgt voor een constante stroomsterkte en dat fluctuaties in de spanning (voltage) worden opgevangen.

“Een Led driver is een voeding voor LED systemen, net zoals een ballast gebruikt wordt voor TL verlichting”  

Led drivers geven veelal een constante voltage (normaliter 10V, 12V of 24V) of een constante stroom type (350mA, 700mA en 1A). Daarnaast zijn er drivers die speciaal afgesteld zijn voor een specifieke led lichtbron of een combinatie van led-lichtbronnen.

Hoe vaak je een lamp aan en uit kan schakelen voordat deze defect raakt is afhankelijk van de soort verlichting. De elektronica in halogeen- en spaarlampen slijt van het aan- en uitzetten van de lamp. Ledlampen hebben hier echter niet tot nauwelijks last van.

Voorbeeld:

Halogeenlampen hebben doorgaans een schakelcyclus van 8000. Dat wil zeggen dat u de halogeenlamp 8000 keer aan en uit kan zetten voordat deze niet meer werkt. Voor spaarlampen ligt dit aantal al een stuk hoger, maar voor LED-verlichting ligt de schakelcyclus op zo’n 50.000 keer.

Het antwoord op deze veel gestelde vraag is ja. Weliswaar wordt een ledlamp niet zo warm als een gloei- of halogeenlamp, maar het is een fabeltje dat deze helemaal niet warm wordt. De manier waarop LED-verlichting haar warmte afgeeft is in tegenstelling tot traditionele verlichting wel compleet anders.

Warmte via de achterkant

De energie die een lamp verbruikt wordt enerzijds omgezet in licht en anderzijds omgezet in warmte. Een gloeilamp zet circa 10% van de energie om in licht en de rest in warmte. Bij led is deze verhouding juist andersom. Conventionele verlichting zoals een gloei- of halogeenlamp geeft haar warmte af in de vorm van stralingswarmte. Led geeft haar warmte voornamelijk af in het gebied waar de verlichting wordt aangestuurd, namelijk bij de elektronica via de achterkant. Om precies te zijn via de printplaat waarop de led is gemonteerd. Wanneer u zich dus onder LED-verlichting bevindt zal u geen warmte voelen, bij traditionele verlichting wel.

Heatsink

Conventionele verlichting kan de warmte die zij genereerd goed verdragen, een led-lichtbron kan dit echter niet. De levensduur en lichtopbrengst van de led-module kunnen bovendien sterk terug lopen wanneer deze warmte niet goed wordt afgevoerd. Om de juiste warmtegeleiding te creëren worden Ledlampen daarom voorzien van een aluminium koellichaam, ook wel 'heatsink' genoemd. Deze heatsink transporteert de hitte weg van de elektronica waardoor de de levensduur van de lichtbron wordt verlengd en de lichtopbrengst hetzelfde blijft.

Overstappen op led?

Laat de temperatuur niet meer oplopen in uw kantoren en overige ruimtes en stap over op led!

Het is inmiddels algemeen bekent dat met LED-verlichting veel meer bespaard kan worden dan in eerste instantie gedacht wordt. Het is in basis niet alleen een kwestie van wattage en luxwaarden. Uit recent onderzoek is gebleken dat bepaalde kleurtemperaturen effect hebben op hoe het menselijk oog kleuren en voorwerpen waarneemt in situaties met weinig licht.

Vaak wordt er gesproken over de powerfactor als het om verbruik gaat en over CRI als het om de kwaliteit van licht gaat. Maar minstens zo belangrijk is de zichtscherpte en scherptediepte welke bepalen of iets te zien of te lezen valt.

Die verhouding is de Scotopische/Fotopische (S/P) ratio. De S/P ratio van licht kan variëren van 0,20 voor lagedruk natrium lampen tot 2,5 voor speciale Ledlampen. Hoe hoger de verhouding, hoe beter het licht is om het oog te stimuleren.

Wanneer men over zicht spreekt dan wordt simpel gezegd onderscheid gemaakt tussen Fotopisch zicht en Scotopisch zicht. Fotopisch zicht wordt gebruikt overdag en Scotopisch in de nacht.

Kunstmatig licht, waaronder die van LED-verlichting creëert lichtscenario’s die tussen fotopisch en scotopisch gebieden liggen, dit wordt het mesopische gebied genoemd.

Daarom kunnen we lichtbronnen gebruiken met hoge S/P-verhoudingen bij lagere wattages (of gedimd) om hetzelfde waargenomen lichtniveau te geven als hoog wattage, lage S/P-verhouding lichtbronnen. (Zoals te zien is in de afbeelding hierboven).

Als de kwaliteit van het licht hoog is dan zijn details beter te zien waardoor het lichtniveau omlaag kan terwijl alles toch goed te zien is. Het menselijk oog kan de absolute lichtsterke (lux) niet bepalen. Het oog past zich namelijk constant aan elke nieuwe lichtintensiteit aan.  Het voordeel van een hoge S/P ratio en hoge kleurperceptie levert 25 tot 40% besparing op bij gelijkblijvende visuele perceptie qua zichtscherpte en contrast. Er kunnen in de praktijk minder lichtbronnen worden gebruikt, met een veel lagere wattage. Wat uiteindelijk een grotere energiebesparing oplevert.

• In het algemeen hebben witte lichtbronnen een hoge S/P-verhouding, en geel / oranje lichtbronnen een lage S/P-verhouding.

Daglicht heeft een positief effect op ons welzijn en activiteitenniveau. Maar hoe zit het met het welzijn van een werknemer die de hele dag op kantoor zit zonder al te veel daglicht? Of bejaarde mensen in een verzorgingstehuis die nauwelijks nog buiten komen en met mensen die onregelmatig werken?

Ledlighting BV haalt met dynamische LED-verlichting het daglicht voor u naar binnen.

Dankzij dynamische LED-verlichting is het mogelijk om een volledige dag- en nachtcyclus na te bootsen in een gebouw. Door het nabootsen van deze dag- en nachtcyclus gaat het algehele welbevinden van de mensen op kantoor, in een ziekenhuis, op school, in een verzorgingstehuis of binnen welk gebouw dan ook aanzienlijk omhoog.

Creëer sfeer, daglicht én bespaar energie!

De led-armaturen zijn stuk voor stuk instelbaar in kleur en intensiteit. Hierdoor is het mogelijk om de sfeer te creëren die past bij het moment van de dag of gelegenheid. De kleurregeling in combinatie met een 3% tot 100% lichtsterkte zorgt voor dynamisch licht. Het warme gedimde licht zorgt bij de mens voor een ontspannen sfeer, terwijl koel licht met een hoge intensiteit er voor zorgt dat de mens actiever wordt. 

Dynamische LED-verlichting van Ledlighting BV is circa 80% energiezuiniger ten opzichte van conventionele verlichting. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van dimmers in combinatie met sensoren kan deze besparing zelfs nog verder oplopen. Daarnaast zijn deze armaturen zo ontworpen dat er 20 jaar geen onderhoud of vervanging gepleegd hoeft te worden. Bovendien ontvangt u een garantie van 10 jaar op dit Europese product. Net zoals bij natuurlijk licht zijn deze led-armaturen vrij van flikkering en zullen de personen in de ruimte geen last krijgen van vermoeide ogen.

Het lage energieverbruik in combinatie met de geringe onderhoudskosten resulteren er in dat de investering in dynamische LED-verlichting binnen ongeveer 2 jaar is terugverdiend. Benieuwd wat dynamische LED-verlichting voor u kan betekenen? 

Vaak komt u het woord power factor tegen wanneer u op zoek bent naar LED-verlichting. Wat is precies deze powerfactor?  Wat heeft het voor effect op het verbruik en de kwaliteit van de desbetreffende LED-verlichting?

Werkelijk vermogen (P) versus het schijnbaar vermogen (Ps)

De power factor geeft kort gezegd de relatie tussen het werkelijk vermogen en het schijnbaar vermogen weer. Wat dat betekent, is dat het schijnbare vermogen niet aantoonbaar is op de kWh-meter.

Elektronische apparatuur, waaronder LED-verlichting, met een lage powerfactor verbruiken op de kWh-meter niet meer vermogen dan wordt aangegeven. Wel wordt er extra stroomverbruik gecreëerd, zogeheten blindstroom. Deze blindstroom is te meten middels slimme meters, hiermee krijgt u inzage in het daadwerkelijke energiegebruik van uw lamp.

Kortweg komt het erop neer dat blindstroom betekent dat er meer stroom door een ledlamp loopt, dan de hoeveelheid stroom die daadwerkelijk gebruikt wordt.

De vorm van spanning en stroom verandert door aanwezigheid van omvormers of gelijkrichters, zoals in voedingen en Ledlampen. Het gevolg is dat stroom en spanning niet meer tegelijkertijd hun minimum en maximum bereiken. Het resultaat: niet alle energie die in de stroom zit wordt eruit gehaald.

Een power factor rond de waarde één is wenselijk, dit betekent dat er geen blindstroom ontstaat. Voor de power factor geldt, hoe lager, hoe slechter. De power factor houdt ook rekening met de vorm van de spanning en stroom. Als deze niet sinus-vormig is – dat wil zeggen, golf vorming -, dan resulteert dat in meer stroom dan dat het opgegeven verbruik.

Bij kleingebruikers wordt niet altijd blindstroom in rekening gebracht, bij grootgebruikers veelal wel. U kunt besparen op uw energierekening door blindstroom te verminderen. Dat begint met in kaart brengen van uw werkelijke energieverbruik.

Met een goede energiemeter is het extra verbruik makkelijk te meten. U krijgt daarmee inzage in uw werkelijke energieverbruik. Zonder het gebruik van een goede energiemeter blijft blindstroom veelal onopgemerkt. Behalve bij uw netbeheerder. Die is vaak genoodzaakt om de transportkosten van deze extra stroom in rekening te brengen.

Om blindstroom te voorkomen kunt u onder andere uw blindstroom-veroorzakende appratuur vervangen voor apparatuur met een betere power factor. Een goede vuistregel is dat de powerfactor minimaal 0,85 of hoger moet zijn. Het liefst koopt u LED-verlichting met een power factor waarde van 0,9 of hoger.

Stekkerbaar installeren: een installatie opgebouwd uit onderdelen die voorzien zijn van uniforme installatiestekers (stekkers). Met Stekkerbaar installeren hoeft u niet langer kabels te strippen of op maat te maken. De installatie is een kwestie van “Plug & Play” waardoor u tijd én kosten bespaart!

• Tijdbesparing dankzij Plug & Play installatie;
• Flexibiliteit in het aanleggen en aanpassen van kabelsystemen;
• Kostenbesparing dankzij snelle en gemakkelijke installatie;
• Kwaliteitsverbetering verbindingen en schakelingen doordat ze niet ad hoc gemaakt hoeven te worden.

Wanneer u ervoor kiest om Stekkerbaar te installeren, werkt u binnen een installatie altijd met één vast systeem. Het wordt sterk afgeraden om binnen een installatie gebruik te maken van verschillende fabricaten. Dit wordt zelfs in de NEN-EN-IEC 61535 als gevaarlijk beschouwd. Veel voorkomende systemen zijn op basis van Winsta, GST en Clixys.

De installatiefase bij Stekkerbaar installeren gaat vele malen sneller, maar de voorbereiding kost juist meer tijd. Daarom vraagt Stekkerbaar installeren een andere aanpak dan normaal. De bekabeling wordt niet ad hoc op een locatie gemaakt zoals een bouwplaats, maar juist vooraf in een gecontroleerde omgeving. Hierdoor dient er in de voorbereiding rekening mee gehouden te worden op het controleren en uittekenen van de bekabeling. Dit voorkomst vervelende verrassingen tijdens de installatie van het product zelf.

Een nieuwe trend op verlichtingsgebied is LiFi, een draadloze datacommunicatietechnologie die leds gebruikt voor het versturen van data.  Maar wat is LiFi precies, hoe werkt het en, welke mogelijkheden biedt het voor de verlichtingsbranche? Een overzicht.

Wat is LiFi?

LiFi staat voor Light Fidelity. Het is een tweezijdige, draadloze communicatietechnologie die zorgt voor een veilige en betrouwbare datatransmissie via licht. Data worden uitgewisseld via stabiele lichtgolven.

Het is een vrij nieuwe technologie. In 2011 deelde de bedenker ervan, Harald Haas, voor het eerst zijn bevindingen met het grote publiek. Dit deed de Duitse natuurkundige en professor in de mobiele communicatie (Universiteit van Edinburgh) tijdens een TEDtalk (TED Global, juli 2011, Visible Light Communication).

Hoe werkt LiFi?

LiFi is een communicatietechnologie waarbij gegevensoverdracht gebeurt via licht, afkomstig van ledverlichting. Licht is elektromagnetische straling in het frequentiebereik dat waarneembaar is (onzichtbaar zijn gamma, röntgen, ultraviolet, infrorood en radiostraling). Een typische eigenschap van ledverlichting is dat leds met een zeer hoge snelheid in- en uitgeschakeld worden, onzichtbaar voor het menselijke oog. Ledlampen met ingebouwde LiFi-technologie maken gebruik van deze eigenschap. Een elektronische component in de led laat deze in een bepaald ritme flikkeren. Met extreem hoge snelheden worden hierdoor in- en uitgeschakelde digitale strings van 1 en 0-combinaties gegenereerd. Vervolgens haalt een ontvanger, geïntegreerd in bijvoorbeeld een smartphone of computer, deze flikkering op en transformeert het in een elektrisch signaal (bijvoorbeeld een videobestand, tekst,…) . Hierdoor komt een verbinding tot stand en is dataoverdracht mogelijk. Deze techniek heet Visible Light Communication (VLC). VLC gebruikt zichtbaar licht met golflengtebanden tussen 400 THz (780 nm) en 800 THz (375 nm) als optische drager voor datatransmissie en verlichting. De technologie maakt het mogelijk om met ledverlichting gegevens met hoge snelheid te versturen.

Waarom LiFi?

Het idee achter Haas’ idee om ledverlichting te gebruiken voor dataoverdracht is gestoeld op vier problemen waarmee bestaande technologieën te maken hebben. De laatste jaren heeft gegevensoverdracht via draadloze systemen zoals WiFi een enorme vlucht genomen. Dit gaat gepaard met een aantal vraagstukken rond capaciteit, efficiëntie, beschikbaarheid en beveiliging.

Capaciteit

WiFi maakt bijvoorbeeld gebruik van elektromagnetische staling oftewel radiogolven. De hoeveelheid beschikbare radiogolven is echter beperkt. De groeiende vraag naar draadloze gegevensoverdracht zorgt ervoor dat radiogolven in de toekomst mogelijk niet langer toereikend zijn. Het elektromagnetische spectrum wordt te klein. Capaciteitsproblemen zoals bij de jaarwisseling wel eens voorkomt, zullen in de toekomst vaker voorkomen. Het netwerk geraakt overbelast.

Efficiëntie

Een tweede aspect is efficiëntie.  Het zenden en ontvangen van dataverkeer is een groeiende bron van energieverbruik. Niet alleen het versturen van data maar vooral de infrastructuur zelf – zendmasten – kost veel energie, onder meer in de vorm van koeling.

Beschikbaarheid

Een derde issue is de beschikbaarheid. WiFi is niet overal even goed beschikbaar. In parkeergarages, ziekenhuizen en dergelijke is er vaak een lage beschikbaarheid, oftewel ‘geen bereik.’

Security

Tot slot spelen er bij draadloze gegevensoverdracht altijd security-issues een rol. Dreigingen met betrekking tot wifinetwerken zijn bijvoorbeeld het verkrijgen van ongeautoriseerde toegang tot informatie (WiFi gaat door muren heen); het manipuleren van informatie of het verstoren van de beschikbaarheid.

Wat zijn de voordelen van LiFi?

LiFi heeft een aantal bijzondere eigenschappen waardoor de nadelen waarmee WiFi te kampen heeft, niet aan de orde zijn. Zo is het zichtbare lichtspectrum ongeveer 10.000 keer groter dan het volledige radiospectrum. Hierdoor speelt het capaciteitsvraagstuk niet. LiFi zorgt ook voor een extra beveiligingslaag. Grote hoeveelheden data worden met LiFi lokaal verstuurd. Een zichtlijn tussen armatuur en ontvanger is noodzakelijk om dataoverdracht tot stand te brengen. Het gaat net als licht niet door muren heen. Op die manier spelen er minder security-issues.

Ook omgevingen die gevoelig zijn voor radiofrequenties zoals ziekenhuizen of locaties waar WiFi-signalen erg zwak zijn, kunnen probleemloos gebruik maken van LiFi.
De voordelen van LiFi ten opzichte van WiFi zijn erg groot. Het heeft een betere bandbreedte, efficiëntie, beveiliging en beschikbaarheid waardoor de snelheid van gegevensoverdracht toeneemt. LiFi zorgt voor een nieuwe vorm van draadloze communicatie.

Toepassingen LiFi

LiFi is op veel plekken toe te passen. Op sommige locaties is het dé oplossing bij uitstek. Denk aan ziekenhuizen waar elektromagnetische signalen van medische instrumenten niet worden verstoord. De luchtvaart is eveneens erg geïnteresseerd. Wanneer ledverlichting wordt gebruikt, kunnen passagiers  met hun mobiele apparaten een verbinding tot stand brengen.

Ook retail ziet bijzondere mogelijkheden. Smartphones  van het winkelend publiek kunnen automatisch met LiFi-ledlampen worden verbonden. Staan klanten in een gangpad onder een armatuur bij een bepaald product, dan kunnen winkeliers heel gericht informatie versturen over dat product, zoals aanbiedingen en recepten. Voor musea werkt het net zo. Om inhoud te activeren op mobiele devices van bezoekers is niet langer interactie nodig. Het is voldoende als een bezoeker met een mobiel apparaat ​​onder de lamp staat die een museumstuk verlicht om informatie te tonen.
Andere nieuwe toepassingen zijn straatverlichting die dienst doen als Li-Fi-hotspots, onderwatercommunicatie, communicatie tussen verkeerslichten en auto’s, of tussen auto’s onderling, plekken waar radiogolven zijn te vermijden,…

Hoe ver staat de technologie?

De technologie is nog vrij jong, maar de verwachtingen zijn hoog. Grote spelers zoals Samsung, Signify, Panasonic, Osram en Qualcomm, maar ook meerdere kleine bedrijven zijn al enige tijd bezig met deze technologie. Er zijn steeds meer voorbeelden van toepassingen  in de praktijk te vinden.
Op 12 en 13 juni komen in Parijs experts samen om na te gaan hoe de LiFi-technologie verder zal worden uitgerold. Het belooft namelijk een revolutie teweeg te brengen in de connectiviteit.

Belangrijkste bronnen:

• TEDtalk
• Lificongress.com

Met een slim DALI lichtmanagement systeem is het mogelijk een nog hogere besparing te realiseren op uw totale verlichtingsinstallatie. Wist u dat de aanschaf van een armatuur slechts 20% van de kosten zijn over de gehele levensduur?

DALI (Digital Adressable Lighting Interface) is ontwikkeld als een internationale standaard voor het intelligent beheren van uw verlichting. Met dit protocol in combinatie met een goed verlichtingssysteem heeft u uitgebreide mogelijkheden zoals daglichtregelingen, terug dimmen van verlichting als er geen ‘verkeer’  is (slim verlichten) en de juiste verlichtingssterkte of lichtkleuren voor verschillende werkzaamheden.

Op dit moment zijn er nieuwe ontwikkelingen in de DALI-standaard. De nieuwe DALI-standaard wordt naast het basissysteem en voorschakelapparatuur uitgebreid met zogenaamde regelapparatuur. In de (nabije)toekomst is het mogelijk om DALI componenten van verschillende fabrikanten in één systeem met elkaar te combineren.

DALI is een intelligent systeem waarin verschillende componenten met elkaar communiceren. Deze communicatie is gericht op comfortabele verlichting, energiebesparing en bedieningsgemak.
DALI is dé oplossing voor communicatie tussen verlichtingsarmaturen en alle DALI apparatuur die erop aangesloten zijn. Dit gebeurt door middel van een tweeweg communicatie.
Bij bi-directionele communicatie is er naast het sturen van een commando (aan/uit/dimmen) een terugkoppeling (feedback). Bij deze feedback kan gedacht worden aan:

• status (aan/uit/dim-percentage)
• defecten (driver)
• lamp status (actief of defect)
• aantal branduren
• batterijniveau/ status (noodverlichting)
• energieverbruik
• beweging (sensoren)

DALI maakt het mogelijk om LED drivers digitaal aan te sturen. Dankzij dit protocol heeft de gebruiker de zekerheid dat de armaturen compatibel zijn als deze voorzien zijn van DALI-voorschakelapparatuur.

DALI is dus het protocol voor toepassingen waarbij energiebesparing en bedieningsgemak een grote rol spelen. Doordat elke aangesloten component (driver, sensor, bedieningspaneel, relais, etc.) een unieke deelnemer op de DALI-lijn is met een uniek adres is maximale flexibiliteit gewaarborgd.

Door de intelligente sturing is maximale energiebesparing te realiseren middels daglichtregeling, aan-/afwezigheidsdetectie, automatische tijdsturingen, lokale en centrale bediening.

DALI is geen gebouwbeheersysteem maar een subsysteem. Eenvoudiger en minder kostbaar. Bovendien wordt de elektrotechnische installatie naast eenvoudiger; overzichtelijker, flexibeler en minder storingsgevoelig.
DALI is ontwikkeld voor sturing van verlichting maar ondertussen is het doorontwikkeld tot een standaard voor complete installaties. Naast de standaard sturing (schakelen, dimmen en scene-presets) kunnen er diverse groeps-instellingen, scene-instellingen, dynamische – en passieve kleur-instellingen gestuurd worden.

Eigenschappen DALI:

• Sturing via DALI-interface.
• Schakelbaar via de DALI-lijn
• Vrij adresseerbaar
• Dimbaar van 0-100%
• Geschikt voor noodverlichting
• zeer betrouwbaar
• Internationaal standaard netwerk
• Eenvoud in installatie
• Feedback

PWM Dimmen (Pulse Width Modulation)

Met PWM dimmen wordt bepaalt hoe lang een led-module “aan” staat. Als er 10% van het vermogen gevraagd wordt, dan staat de led-lamp 10% van de cyclus aan en 90% van de cyclus uit. Zou je 50% van het licht willen, dan staat de led-lamp 50% van de tijd uit en 50% van de tijd aan.

Dit gebeurt op zo’n hoge frequentie dat het menselijk oog niet merkt dat de lamp kortstondig uit staat. Zolang deze frequentie hoog genoeg blijft, ook tijdens het dimmen, dan ziet men dit niet als flikkeren maar als verlichting wat dimt.

Led-lampen kunnen tussen een paar honderd tot een paar duizend pulsen geven per seconde.

Voordelen PWM Dimmen

·        Soepele dimmogelijkheden

·        Nauwkeuriger uitgangsniveaus

·        Betere kleurconsistentie tussen de diverse niveaus

Nadelen PWM Dimmen

·        Relatief duur

·        Knipperen waarneembaar in het perifere zicht als de driver op een frequentie van minder dan 100 Hz draait.

·        Stroboscopische effecten zichtbaar in snel bewegende omgevingen als de driverfrequentie laag is.

·        Problemen met elektromagnetische interferentie (EMI) door het toe- en afnemen van de stroomsterkte bij PWM-dimmen.

·        Problemen met prestaties als de driver op afstand van de lichtbron is gemonteerd

Led dimmen met 0-10V dimmen

Een 0-10V aansturing om led te dimmen wordt ook wel de tweede generatie van dim methoden genoemd. Het grote verschil tussen de 1-10V en 0-10V dimmen is het laagst mogelijke voltage wat bereikt kan worden. Bij 0-10V dimmen is de laagste stand 0,57V waarna de lamp zal uitschakelen.

Voordelen van 0-10V Dimmen

·        Het grote voordeel is dat door middel van deze techniek de led-lampen en led-strips helemaal terug te dimmen zijn tot ze echt bijna geen licht meer geven.

·        Robuuste, goed begrepen technologie die goed werkt met LED.

·        Relatief simpel in gebruik, waardoor problemen snel gevonden zijn.

Nadelen van 0-10V Dimmen

·        Elk circuit of apparaat moet afzonderlijk met de signaalkabel worden aangesloten, die voor grote systemen mogelijk duur kan zijn;

·        Beperkte aantal 0-10 dimmers die goed werken;

·        Moeilijk te combineren 0-10 schakelborden met stroom-dimming.

Led dimmen met 1-10V dimmen

Moderne dimbare elektronische voorschakelapparaten met een 1-10V interface in combinatie met de juiste dimmers vormen de basis voor een eenvoudige en rendabele constructie om led-verlichting te dimmen.

Voorschakelapparatuur en dimmer worden op elkaar aangesloten via een tweedraads besturingslijn. De regelspanning wordt bepaald door de diminstelling van de aangesloten driver.

Voordelen van 1-10V Dimmen

·        Vermindering van verlichtingskosten en energieverbruik

·        Eenvoudige techniek die goedkoop toe te passen is

·        Afzonderlijke verlichtingsinstallaties

Nadelen van 1-10V Dimmen

·        2 extra stuurdraden nodig, doorlussen mogelijk.

·        beperkt aantal toestellen bij gebruik van potentiometer (niet bij 1-10V stuursignaal).

·        extra schakelaar nodig voor aan/uit, deze zit wel in veel dimmers ingebouwd.

Led dimmen met fase aansnijding (Leading Edge)

Op 230V, 50Hz wordt iedere keer een puls afgegeven, die zorgt ervoor dat een elektronisch component de stroom doorlaat. Dit component sluit de stroomtoevoer weer af wanneer de 230V, 50Hz door de nul heen gaat. Door dit punt in de tijd te verschuiven wanneer de puls wordt gegeven, kan er langer of korter stroom door het component lopen en dus worden doorgegeven aan de driver van de lamp. 

Deze vorm van dimmen wordt ook wel TRIAC of MOSFET dimmen genoemd.

TRIAC dimmers zijn al lang in de omloop, wat voordeligere prijzen met zich mee brengt. Het nadeel van TRIAC dimmen is echter dat deze pas goed werken wanneer er een minimale belasting is aangesloten.

Doordat het aanbod led-lampen tegenwoordig sterk gegroeid is zijn er fase-aansnijdende dimmers gekomen gebaseerd op MOSFET transistors. Het voordeel is dat de problemen als piekspanningen zoals bij de Triac-dimmers niet optreden. Deze dimmers zijn dus ook goed geschikt voor dimbare led-lampen.

Voordelen van Fase Aansnijding dimmen

·        Extra stuurdraden zijn door te lussen

·        Toepasbaar in bestaande installaties

·        Door verlichting te dimmen met de fase aansnijdingsmethode gaat nauwelijks energie verloren.

Nadelen van Fase Aansnijding dimmen

·        Hogere spannings-/stroomveranderingen plaatsvinden wat slecht voor de elektronica is

·        Bij vermogensreductie door middel van een voorschakelweerstand wordt een deel van het totale vermogen door de weerstand opgenomen, waardoor deze heet wordt en gekoeld moet worden.

Led dimmen met fase afsnijding (Trailing Edge)

Dimmen door gebruik te maken van fase afsnijding zorgt ervoor dat opgaande spanning van de 230V , 50Hz gewoon wordt door gelaten, op een bepaalde tijd wordt na de nuldoorgang de stroom door de elektronica afgeknepen. Dit gebeurt op een veel minder snel tempo dan het opstarten bij fase aansnijding dimmers, wat ten goede komt van de elektronische componenten in de led-lamp. 

Daarom is dit type dimmer uitstekend geschikt voor led-lampen, op zowel 230V als op laag voltage (12V).

Voordelen Fase Afsnijding dimmen

·        geen extra stuurdraden nodig

·        toepasbaar in bestaande installaties

Nadelen Fase Afsnijding dimmen

·        Bij dimmen naar minimum kan er flikkering ontstaan (afhankelijk van het type en merk van de fase afsnijdingsdimmer)

·        Sommige beschikbare types zijn totaal niet geschikt voor led.
Het maximum aanstuurbare vermogen van de led-toestellen  mag niet hoger zijn dan 1/10 van het maximum schakel- vermogen dat is aangegeven op de fase afsnijdingsdimmer. Het maximum aanstuurbare vermogen wordt ook wel het systeem vermogen genoemd. Dit is het led vermogen + het opgenomen vermogen van de voeding.

Bestaande dimmers voor Halogeenverlichting zijn in veel van de gevallen niet geschikt om moderne led-verlichting te dimmen. De elektronica in de lamp is niet afgestemd op halogeendimmers waardoor de led-lampen kunnen gaan flikkeren, of zelfs kapot gaan.

Kies daarom altijd voor een geschikte dimmer wanneer u led-verlichting wilt gaan dimmen.

Minimale vermogen van led-dimmers

Led-dimmers kunnen een minimale belasting vereisen. Veel led-dimmers dimmen pas wanneer er minimaal 20 of 30 watt aan vermogen wordt aangesloten. Stel dat er vier led-lampen van ieder 3 watt (12 watt totaal) op een led-dimmer worden aangesloten, dan kan het zijn dat de lampen niet of slechts ten dele dimmen.

Maximaal vermogen van de dimmer

Bij het dimmen van led-lampen is een veelgebruikte vuistregel  dat 90% van het maximale vermogen van de dimmer benut kan worden voor het aantal te dimmen lampen.

Wat is het BREAAM duurzaamheidskeurmerk?

Subsidie & Regelgeving

Duurzaamheid wordt steeds belangrijker, het is dan ook één van de drijfveren binnen de verlichtingswereld. Duurzame verlichting gaat langer mee, heeft een minimaal energieverbruik en minimale impact op het milieu. Eerder schreven we al over de circulaire economie en wat dit met duurzaamheid te maken heeft.

In dit artikel leest u alles over het duurzaamheidskenmerk BREAAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method).

Duurzame gebouwen, minimale milieu-impact

De BREEAM assessment methode wordt wereldwijd toegepast en heeft als doel om meer duurzame gebouwen met minimale milieu-impact te realiseren. Het keurmerk interpreteert duurzaamheid breed waarbij een goede BREEAM-score de (verkoop)waarde van een gebouw verhoogt. Daarbij versterkt een hoge BREAAM-score het groene imago en helpt het een productievere en gezondere werk- en leefomgeving te bewerkstelligen.

In Nederland is BREEAM-NL afgeleid van het internationale BREEAM en wordt dit beheert en ontwikkelt door de Dutch Green Building Council (DGBC).

Het BREAAM label beoordeelt het gehele bouwconcept, zodoende wordt er getoetst en geëvalueerd op negen hoofdcategorieën. De punten per categorie worden gewogen en toegekend voor elke categorie met als doel om de score voor het gebouw te bepalen, het loopt van ‘pass’ tot ‘outstanding’.

BREEAM als keurmerk, welke varianten zijn in gebruik?

BREEAM omvat verschillende keurmerken, gaandeweg zijn er sinds de introductie in 2009 meerdere varianten bijgekomen om een totaalplaatje te kunnen schetsen van zowel nieuwbouw als bestaande bouw. 

• BREEAM-NL Nieuwbouw en Renovatie
• BREEAM-NL In-Use (Gebouw, Beheer en Gebruik)
• BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling
• BREEAM-NL Sloop & Demontage

Voordelen van BREAAM

Hieronder een aantal van de voordelen van BREAAM uitgelegd.

Door BREAAM wordt de duurzaamheidscore inzichtelijk

Door certificering met BREAAM-NL krijgt u inzicht in de werkelijke prestatie van uw project voor wat betreft duurzaamheid. BREAAM is een internationaal erkend keurmerk, waardoor uw prestatie wordt erkend en door de markt op waarde beoordeeld.

Duurzaamheid beoordelen in de volledige breedte

BREAAM-NL beoordeelt gebouwen op maar liefst 9 verschillende duurzaamheid-categorieën. Hiermee is het een integraal duurzaamheidskeurmerk. Gebouwen worden zowel in de ontwikkel- als opleverfasen beoordeeld, op basis van onderwerpen welke gegroepeerd zijn per categorie.

 De categoriën zijn:

1. Management
2. Gezondheid
3. Energie
4. Transport
5. Water
6. Materialen
7. Afval
8. Landgebruik & Ecologie
9. Vervuiling

Elke categorie - en elk onderwerp (genaamd een 'credit') - is in de beoordelingsrichtlijn tot in detail uitgewerkt. Voor elke credit zijn duurzaamheidsdoelstellingen gedefineerd en criteria waaraan moet worden voldaan. Als aan de criteria is voldaan kunnen punten worden toegekend. Ook op het gebied van (led-)verlichting zijn er onderwerpen gevormd die meewegen aan de totaalscore. 

Aantonen dat uw project duurzaam is

Met een certificaat van BREAAM-NL kunt u aantonen dat uw project daadwerkelijk duurzaam is. Duurzame projecten zijn aantrekkelijk voor huurders en gebruikers. Zo blijkt uit onderzoek van de WGBC dat duurzame gebouwen hogere huur- of leasetarieven hebben. Dit is onder andere te danken aan de lagere operationele kosten.

Subsidie

Investeren in een duurzaam en gezond bedrijfspand biedt de mogelijkheid tot subsidie. Met een BREAAM-NL certificaat behaalt u een fors fiscaal voordeel over uw investering. Dit voordeel is afhankelijk van het BREAAM-NL niveau waarop het project wordt gecertificeerd en het jaar waarin u de aanvraag indient.

Operationele kosten reduceren met BREAAM

De investering in duurzaamheid wordt terugverdient door een reductie van onder andere waterbesparing, energie- en onderhoudskosten.

Verbeterde gezondheid en productiviteit

De categorie ‘gezondheid’ wordt streng beoordeelt tijdens het BREAAM-NL traject. Onder andere van belang zijn: klimaat, ventilatie en licht.

Klaar voor de toekomst

Duurzaamheid is niet langer vrijblijvend, maar een must. Doordat het BREAAM-NL project enkel een waardering geeft aan bovenwettelijke prestaties is uw BREAAM-NL gecertificeerde gebouw waarschijnlijk beter dan in de markt gemeengoed is. Hiermee bent u ervan verzekerd dat uw gebouw is voorbereid op de toekomst.

Score opbouw van het BREAAM keurmerk

Een BREEAM-NL Nieuwbouw en Renovatie certificaat kan worden behaald voor twee fases.

• Ontwerpfase: certificaat voor het ontwerp dat vervalt na oplevering van het gebouw.
• Opleverfase: definitief certificaat zonder einddatum voor het opgeleverde gebouw. 

De score is opgebouwd uit deelscores voor de verschillende duurzaamheidscategorieën. Deze categorieën hebben ieder een eigen weging: management (12%), gezondheid (15%), energie (19%), transport (8%), water (6%), materialen (12,5%), afval (7,5%), landgebruik & ecologie (10%), vervuiling (10%). Dit leidt tot een totaalscore, uitgedrukt in sterren.

Energie is goed voor 26 punten,

Categorieën die betrekking kunnen hebben op (led)verlichting

HEA5 – Kunstverlichting binnen- en buiten

Doel van de credit: Verzekeren dat bij de kunstverlichting zowel binnen als op het buitenterrein van het gebouw voldoende verlichtingsniveaus worden toegepast en wordt voldaan aan andere kwaliteiten van een goede verlichting, waardoor een hoge mater van visueel comfort en visuele prestatie wordt bereikt.

Criteria-eisen:

• De waarden voor de 'praktijkverlichtingssterkte' (Em in lux), respectievelijk de 'kleurweergave-index' (CRI(Ra)) van de binnen het gebouw toegepaste verlichting en de waarde voor de beperking van de 'verblindingshinder' (UGRL - Unified Glare Rating) van de binnen het gebouw toegepaste armaturen voldoen per onderscheiden gebouwfunctie en ruimtefunctie aan de gestelde minimumeisen uit Tabel 1 en worden vastgesteld conform NEN-EN 12464 Licht en verlichting – Werkplekverlichting – Deel 1: Werkplekken binnen respectievelijk NEN3087 Ergonomie - Visuele ergonomie in relatie tot verlichting - Principes en toepassingen.
• De 'maximale luminantie verhoudingen' van de 'taakvlakken' ten opzichte van de directe omgeving resp. ten opzichte van de periferie dienen binnen alle ruimten voor alle in Tabel 1 genoemde gebouwfuncties, maximaal 10:3:1 te bedragen en vastgesteld te worden conform NEN3087 Ergonomie - Visuele ergonomie in relatie tot verlichting - Principes en toepassingen.
• De waarden voor resp. de 'gemiddelde verlichtingssterkte' (Em in lux), de 'gelijkmatigheid voor de verlichtingssterkte' (Uo), de 'verblindingsbeperking' (GRL) en de 'kleurwaarde-index' (Ra) van de op het 'buitenterrein van het gebouw' toegepaste verlichting worden vastgesteld aan hand van resp. voldoen aan de hieraan gestelde minimumeisen uit NEN-EN 12464 Licht en verlichting – Werkplekverlichting – Deel 2: Werkplekken buiten.

HEA6 – Lichtregeling (deel 2: werkplekken buiten)

Doel van de credit: Verzekeren dat de gebouwgebruikers op eenvoudige en toegankelijke wijze de verlichting kunnen regelen binnen elke relevante ruimte binnen een gebouw.

Criteria-eisen:

• De lichtregeling van verkeersruimten is apart gezoneerd maar niet noodzakelijkerwijs door gebruikers toegankelijk en eenvoudig te bedienen.
• De lichtregeling in alle ruimtes met de onderstaande gebruiksfuncties is gezoneerd en voor de gebruiker toegankelijk en eenvoudig te bedienen:

De lichtregeling moet dus in alle ruimtes met hieronder genoemde gebruiksfuncties zijn gezoneerd en voor de gebruiker toegankelijk zijn en eenvoudig te bedienen:

• Kantoren (individuele kantoorruimten)
• In een kantoorgebied (binnen een kantoortuin of grotere kantoorruimte) zones met niet meer dan 4 werkplekken.
• Verkeersruimten
• Werkplekke die vlak bij een atrium of ramen liggen vormen een aparte zone met een eigen lichtregeling
• In bibliotheken zijn de boekstellingen, leeshoeken en de balie separaat gezoneerd
• Kantine, restaurant of café faciliteiten
• Vergaderruimten

ENE 1 – Energie Efficiëntie

Doel van de credit: Stimuleren dat gebouwen worden ontworpen met een zo laag mogelijke CO2 -emissie, gerelateerd aan operationeel energieverbruik.
Dit punt gaat over het totale energieverbruik van het gebouw, dus ook de algehele verlichting van het gebouw.

ENE 4 – Energiezuinige buitenverlichting

Doel van de credit: Stimuleren van energiebesparing en CO2-reductie door de toepassing van energiezuinige buitenverlichting. De buitenverlichting is energiezuinig uitgevoerd door toepassing van een verlichtingstechniek, waarvan de specifieke lichtstroom niet lager mag zijn dan 65 lumen per Watt. Tevens mag het specifieke, geïnstalleerde lichtvermogen niet meer bedragen dan:

• 5 watt per m² voor parkeerplaatsen, de ontsluitingswegen daarvan en andere paden en laden op het terrein.
• 10 Watt per m² voor de toegangspunten en betaalpunten van parkeerplaatsen.
• 2 Watt per m² voor (fietsen)stallingen.
• 1 Watt per m² voor overige terreinverlichting op industrie- en bedrijventerreinen.

Aan de slag met BREAAM

Het BREAAM-NL proces bestaat uit 8 stappen. Hieronder leest u hoe u dit proces het beste aanpakt en waar u onder andere aan moet denken.

1. Bepaal de ambitie met de opdrachtgever

Voordat wordt gestart met het traject is het van belang om het ambitieniveau te bepalen. Gaat u enkel voor één BREAAM-NL ster, of meer? Indien u streeft naar 5 sterren is het wel belangrijk om de haalbaarheid te toetsen, zowel financieel als technisch.

2. Samenstellen van een BREAAM-NL team

De volgende stap is een team samenstellen van partijen die veel bewijslast moeten leveren, denk onder andere aan:

• De opdrachtgever (of een afgevaardigde hiervan)
• De architect
• De installatie adviseur
• De aannemer
• Externe adviseurs

Tevens adviseert de DGBC dat er minimaal één procesmanager met BREAAM-NL kennis wordt aangesteld om het certificeringsproces te sturen, bijvoorbeeld een BREAAM-NL expert. Deze persoon is dan ook de eindverantwoordelijke voor het BREAAM dossier.

3. Kick-off

De eerste vergadering – ook wel de kick-off genoemd – maken de teamleden verschillende afspraken met elkaar over het proces. De aangewezen procesmanager zit de vergadering voor. In de kick-off vergadering wordt besproken wie verantwoordelijk is voor welke credit.

4. Verzamelen van bewijslijst

Alle partijen zijn verantwoordelijk voor het verzamelen van de bewijslast voor de aan hun toegekende credits. De bewijslast wordt aangeleverd bij de BREAAM-NL expert, die vervolgens schriftelijk aangeeft waarom de bewijslast aan de betreffende eisen van de credit is voldaan (mits dit inderdaad het geval is).

5. Invullen van assessmenttool

Indien de BREAAM-NL expert akkoord is met de aangeleverde informatie wordt een validatie geschreven in de Assessmenttool.

6. Aanstellen van een assessor

De volgende stap is een assessor aanstellen. De taak van de assessor is om de aangeleverde bewijslast te controleren. In veel gevallen wordt de assessor door de opdrachtgever aangesteld, liefst zo vroeg mogelijk in het BREAAM-NL traject. Mocht de assessor niet akkoord gaan met de aangeleverd bewijslast, dan is het de taak aan de BREAAM expert om de bewijslast aan te passen.

7. Rapportage door assessor

Indien de assessor akkoord is met de bewijslast wordt een eindrapport opgemaakt. In de fase van oplevering wordt door de assessor nog een inspectierapport gemaakt naar aanleiding van de site-inspectie.

8. Controle door DGBC

Er vindt nog steekproefsgewijs een controle plaats door de DGBC. Indien deze controle ook goed is, mag de assessor het certificaat aan de opdrachtgever overhandigen.

Andere duurzaamheidskeurmerken

BREAAM-NL is overigens niet het enige duurzaamheidskeurmerk in Nederland dat voor gebouwen wordt gebruikt. Ander keurmerken zijn:

• het Energielabel;
• EPC-norm;
• GPR-Gebouw;
• Eco-Quantum;
• Leed.

Het is het streven van DGBC dat de keurmerken onderlinge harmonisatie kennen. Het Energielabel en de EPC zijn wettelijk verplicht en zodoende ook volledig geïntegreerd in BREAAM-NL.

 

Gerelateerde artikelen: 

Subsidieregeling EDZ voor zorginstellingen maakt overstappen naar led nog aantrekkelijker.

Investeren in energiezuinige bedrijfsmiddelen wordt verder gestimuleerd dankzij EIA 2018

Wat is Circulaire Verlichting en wat zijn de voordelen?

Wat is de Wet Milieubeheer?

Terug naar kennisbank

Een 3-fase rail is een systeem dat vaak gebruikt wordt om veelzijdig verlichting te plaatsen. Dankzij dit systeem heeft u de mogelijkheid het licht te brengen op de plaats die u wenst. Door de vele verschillende soorten onderdelen wordt er met een 3-fase railsysteem een grote vrijheid in installatie gecreëerd.

Basis van een 3-fase rail

Al jaren is het 3-fase railsysteem de standaard voor verlichting in o.a. winkels en showrooms. Het basisprincipe achter het systeem is in al die jaren niet veranderd waardoor de installatie van led-spots in een handomdraai is gebeurd.

Bij een 3-fase rail zitten er 4 geleiders in de rail, 3x een fasegeleider en een gezamenlijke nul geleider, ook wel bekend als de aardedraad. Vandaar de naam 3-fase rail. De 3 geleiders zijn apart te schakelen. Er bestaat ook een fase rail met slechts één enkele fase, dit zijn 1-fase rails.

Voordelen verschillende fasen

De lampen die geschikt zijn voor een dergelijk systeem gebruiken allemaal slechts één fase. Hierdoor kan de verlichting onafhankelijk van elkaar geschakeld worden. Het is eenvoudig op de spot zelf in te stellen van welke fase deze gebruik moet maken. Dit onafhankelijk schakelen kan bijvoorbeeld belangrijk zijn voor een winkel die wil dat de etalageverlichting ook na sluitingstijd moet blijven branden.

Naast het voordeel om lampen afwisselend te kunnen schakelen heeft het aansluiten van de spots op diverse fases bovendien ook als voordeel dat de belasting wordt verdeeld over meerdere groepen. Hierdoor kunnen er vaak probleemloos tientallen spot worden geïnstalleerd op slechts één rail, zeker als het gaat om led.

Geschikte verlichting

Elke spot die geschikt is voor het gebruik op een fase railsysteem kan worden toegepast. De onderdelen van de rails moeten echter wel van hetzelfde merk zijn. De spots kunnen op slecht één manier gemonteerd worden, welke makkelijk te herkennen is dankzij een geul in de fase-rail. Ditzelfde geldt voor alle onderdelen zoals voedingen, verbindings-, hoek- of t-stukken. Past een onderdeel niet vloeiend, dan is het hoogstwaarschijnlijk dat deze aan de andere kant gemonteerd dient te worden. Om de installatie zo flexibel mogelijk te houden zijn er namelijk zowel links als rechts gestuurde aansluiting beschikbaar.

ULTL Railspot

Alle ins en outs van railverlichting: 1-fase railverlichting en 3-fase railverlichting

Railverlichting is ideaal om op flexibele wijze een ruimte te verlichten. Onder andere in winkels, etalages en kantoren kan railverlichting goed tot zijn recht komen.

Maar wat is nou precies het verschil tussen 1-fase en 3-fase rail verlichting? Hoe kiest u nou de juiste fase spots? En wat heeft u nodig om uw railverlichting te ontwerpen?
Dát - en meer – ontdekt u in dit artikel.

Bent u op zoek naar kwalitatieve railverlichting? Hierbij een greep uit onze selectie railverlichting. Neem contact op om de mogelijkheden te bespreken.

3-fase led-rail

Deze 3-fase spanningsrail kan gebruikt worden in combinatie met alle bekende verlichting merken. Dit hoge kwaliteit railsysteem biedt flexibele verlichtingsoplossingen en is geschikt voor 3F adapter gebruik. 

De 3-fase rail is leverbaar in verschillende lengtes, variërende van 1 tot 3 meter. Bovendien is dit een enorm flexibel en breed inzetbaar fase-rail systeem, onder andere dankzij de verstelbare hoek- en T-stukken. Hierdoor heeft u oneindige mogelijkheden om uw led-licht lijn naar wens vorm te geven.

Dit 3-fase rail systeem is uit te breiden met aansluitvoedingen, koppelstukken, hoekstukken, kruisverbindingen, midden voedingen en knikbochten. Niet voor niets is dit systeem één van de meest uitgebreide en flexibele 3-fase railsystemen op de markt. 

 Led 3-fase rail vierkant 16A

De led 3-fase spanningsrail is geschikt voor allerlei soorten verlichting, waaronder ledverlichting. De 3-fase rail is verstelbaar in verschillende lengtes, variërend van 1 tot 4 meter. Hierdoor wordt het mogelijk om lange onafgebroken stukken te plaatsen.

Deze spanningsrail is gemaakt van geëxtrudeed aluminium die op elke lengte in te korten van. De led 3-fase is kan in 3 groepen apart in- en uitschakelen. Doormiddel van onze verloopstukken is het ook mogelijk om de deze rail in iedere gewenste richting te monteren.

ULTL Railspot

Wat is railverlichting?

Met railverlichting kunt u enorm eenvoudig de juiste verlichting creëren, zonder dat u daarvoor nieuwe elektrische aansluitpunten hoeft te creëren.

Railverlichting bestaat uit:

·        Rails

·        Railspots

·        Rail-accessoires en hulpstukken

Op eenvoudige wijze kunt u middels een railsysteem eenvoudig een ruimte naar eigen inzicht verlichten en hierbij diverse lichtbronnen benutten, zonder dat afzonderlijke stopcontacten of aansluitingen vereist zijn.

U kunt via diverse, afzonderlijk te richten railspots makkelijk uw diverse producten goed in het licht zetten. Zeker in winkels is dit enorm praktisch.

Wat zijn nog meer voordelen?

Een voordeel van railverlichting is dat u eenvoudig zelf de rails samenstelt. Door een keuze te maken uit richtbare spots kunt u vrij eenvoudig de passende uitstraling creëren.

Misschien nog wel een groter voordeel van een railsysteem is dat u eenvoudig meerdere lampen op één enkel lichtpunt kunt aansluiten. Zeker in oudere panden, waar stopcontacten en elektrische aansluitpunten schaars zijn, is dit enorm nuttig.

U kunt met een led-railsysteem tevens met eenvoud zorgen voor een goede lichtspreiding, onder andere omdat de spots afzonderlijk te richten zijn.

Tot slot is een ander belangrijk voordeel van railverlichting dat deze snel en eenvoudig te monteren is. Daarnaast kunt u indien gewenst de rail later altijd nog uitbreiden of aanpassen. U bespaart hiermee fors op installatiekosten. Bovendien zijn kabelgoten, die vaak afbreuk doen aan de uitstraling, overbodig door met deze railverlichting te werken.

Voordelen op een rij

·        U kunt eenvoudig zelf de rails samenstellen.

·        Eenvoudig meerdere lampen op één enkel lichtpunt aansluiten.

·        Mooie en egale lichtspreiding dankzij lampen die afzonderlijk te richten zijn.

·        Eenvoudige montage en optioneel uit te breiden naar wens.

Het verschil tussen 1-fase en 3-fase railverlichting

Wat is het verschil tussen een 1- en 3-fase railverlichting?

1-fase railverlichting

Een 1-fase rail is slechts voorzien van één gescheiden geleider – die bovendien niet zichtbaar is – die u kunt aansluiten op een schakelaar of dimmer.

1-fase rails: accessoires

1-fase railverlichting wordt vaak geleverd inclusief het voedingsblok - welke aan het begin van de rail zit - en een eindkap. Veelal zijn dergelijke accessoires verkrijgbaar in de kleuren wit, zwart of (zilver)grijs voor een degelijke uitstraling.

Het is mogelijk om door middel van koppelstukken de rail te verlengen, of u kunt met een zaag juist de rails op de gewenste lengte zagen.

Spanning

De rails werkt op 230V. Overigens zijn de interne geleiders in de rail verwerkt, zodat u niet zomaar met uw vingers tegen deze delen zult komen. Desondanks wordt het wel aangeraden om altijd een eindkap op de rails te monteren. Een eindkap ziet er bovendien netter uit.

Bij 1-fase railverlichting is het zo dat alle aangesloten armaturen tegelijkertijd in- of uitschakelen. Als u de armaturen wilt dimmen is het van belang dat u enkel dezelfde soort armaturen gebruikt, welke uiteraard voorzien moeten zijn van een Dimbare lichtbron.

Installatie

U kunt deze rails eenvoudig op het plafond – en in sommige gevallen zelfs tegen de wand – monteren. Het belangrijkste hierbij is dat de rails strak tegen een vlakke ondergrond worden geschroefd. De koppelingen blijven hierdoor goed op hun plek zitten.

In de achterkant van de 1-fase rails zitten schroefgaten, zodat u de rails kunt vastdraaien in de ondergrond.

3-fase railverlichting

Bij een 3-fase rail zijn er drie gescheiden geleiders die u dus ook kunt aansluiten op drie afzonderlijke schakelaars of dimmers.

Eigenlijk zijn 3-fase rails dé standaard voor het verlichten van showrooms en winkels. Dit komt omdat ze enorm veelzijdig inzetbaar zijn en bovendien is installatie vaak vlot.

3-fase rails: accessoires

De meeste 3-fase rails worden geleverd zonder voedingsblok, welke aan het begin van de rail hoort, en eindkapjes.

Ook voor 3-fase verlichting geldt dat deze veelal in het zwart, wit of (zilver)grijs beschikbaar zijn.

Spanning

Doordat een 3-fase rail drie gescheiden geleiders bevat kunt u aansluitingen maken op drie verschillende schakelaars en/of dimmers.

Door middel van de 3-fase railadapter op het betreffende armatuur kunt u de gewenste stand kiezen: Uit, 1, 2 of 3. De stand van de railadapter komt overeen met de aangesloten fase. Zet u bijvoorbeeld een aantal spots op stand 3, dan worden deze tegelijkertijd in- of uitgeschakeld met de op de rail aangesloten schakelaar voor stand 3.

Per afzonderlijke groep kunt u dus een dimmer of schakelaar aansluiten op de rails. Indien u de lampen wenst te dimmen is het van belang dat u op één groep enkel dezelfde armaturen aansluit, zodat deze gelijkmatig te dimmen zijn.

Net als zijn 1-fase tegenhanger werkt ook deze railverlichting met 230V. Ook hier liggen de geleiders diep in de rail, pas desondanks op zodat u niet per ongeluk met uw vingers tegen dit spanningvoerende element komt. Door een eindkap te monteren voorkomt u dat iemand per ongeluk met zijn vingers de open zijkant raakt en hierdoor onder stroom staat.

Installatie

Net als de 1-fase rails kunt u 3-fase rails met eenvoud monteren op het plafond of soms zelfs tegen de wand. Het is van belang dat de rails strak tegen een vlakke ondergrond worden geschroefd.

In de achterkant van de rails vindt u bovendien al schroefgaten om de rails stevig vast te kunnen zetten middels schroeven.

Wanneer kiest u voor 3-fase railverlichting?

U vraagt zich wellicht af: wanneer kies ik voor meerdere fases?

In de volgende situaties kunnen meerdere fases nuttig zijn:

·        Als er simpelweg teveel lampen voor één groep zijn. U kunt dit eenvoudig op lossen door de lampen te verdelen over meerdere fases.

·        Als het nodig is om lampen afzonderlijk te kunnen bedienen.

Wat heeft u nodig om een railverlichting systeem te creëren?

Hoe komt de rails te lopen? Hoeveel railspots heeft u nodig en hoeveel koppelingen?

Het is aan  te raden om op voorhand te bepalen hoe exact de rails komt te lopen en hoeveel spots u nodig heeft. Let bij de aanschaf van de rails bovendien op dat u de aarding aan de juiste zijde heeft zitten. Koppelstukken en dergelijke zijn leverbaar met een aarding aan de linker- of rechterzijde.

Fase rail benodigdheden

Zoals u begrijpt heeft u om te beginnen 1-fase of 3-fase rails nodig. Deze zijn leverbaar in diverse lengtes, variërende van 1 tot 3 meter.

Led-railspots aansluiten

Elke railspot kan slechts op één manier in de rail worden geklikt. Op de rail herkent u dit aan de verhoging of inham die aan één kant van de rail zit. Het aansluiten van de spots moet soepel gaan. U moet niet het idee hebben dat u het armatuur forceert.

Fase rail spots: accessoires

Voor de 3-fase rails zijn er diverse hulpstukken zodat u exact het railsysteem creëert naar uw wens.

·        Aansluitvoedingen

·        Koppelstukken

·        Verstelbare T-stukken

·        Montagebeugels

·        Knikbochten

·        Kruisverbindingen

Railverlichting ontwerp en advies

Een goed ontwerp van uw railverlichting is de basis van uw verlichting. Met een gedegen ontwerp bent u ervan verzekert dat u de juiste producten uitlicht. Bovendien helpt een goed uitgedacht ontwerp voor een vlotte en soepele installatie.

Locatie van de rail

Bij het ontwerp is het van groot belang om rekening te houden met de locatie van de rail. Stel, u wilt dat de wanden  worden uitgelicht, dan is het van belang dat de rail niet te dicht op de wand wordt gemonteerd.

De optimale locatie is afhankelijk van het te verlichten oppervlakte, de gradenbundel van de spots en de hoogte van de rail.

Als vuistregel kunt u aanhouden dat de ideale hoogte van de rail tussen de 2,40 en 3 meter is. Een lage rail zorgt er namelijk voor dat het ruimtelijke gevoel vermindert. Overigens zullen ook de led-spots gemiddeld nog zeker 20 cm tot 30 cm uitsteken.

Etalage uitlichten

In winkels is het niet altijd mogelijk om de fase-rail vanuit de winkel door te laten lopen tot aan de etalage. In een dergelijk geval is het aan te raden om een losse rail – met eigen voeding – te plaatsen bij de etalage.

Tevens kunt u dan middels een tijdschakelaar instellen dat het licht in de etalage ’s avonds langer zal branden dan de verlichting in de winkel.

Is elke groep niet te zwaar belast?

Houd er rekening mee dat een groep niet te zwaar wordt belast in combinatie met verlichting. Elk spanningspunt moet voldoende voeding kunnen bieden aan de rail en de bijbehorende spots.

Zijn alle benodigde materialen  aanwezig?

Bij de complexere rail-projecten is het aan te raden om van te voren de materialen op de grond uit te leggen voordat u aan montage begint. Via deze weg kunt u eenvoudig controleren of u de juiste hulpstukken heeft. Als gevolg zal de montage een stuk soepeler verlopen.

Toekomstbestendig lichtplan

In vrijwel alle gevallen gaat de fase-rail vele malen langer mee dan de inrichting van de ruimte waar de rails zijn gemonteerd. Houd hierbij dus rekening tijdens het ontwerpen van uw led-railverlichting ontwerp, zodat ongeacht de inrichting de ruimte altijd goed verlicht kan worden.